Herinneringen aan ons
voormalig Nederlands Oost-lndië
Na de Wereldbrand 1945- 1950 (V)
DISCO
BOLLAND 6-
Promotie en overplaatsing naar
Bandoeng.
Promotie tot hcvp. en overplaatsing
naar Bandoeng, opvolger van collega
B. J. C. Damen, die het Batavia-com-
mando kreeg (later in Nederland over
leden). Met de dienstauto (Hudson)
werd ik afgehaald in Tg. Priok en via
Buitenzorg en over de Poentjak -
troosteloos traject lang ruines van de
eertijds zo pittoreske bungalows - ging
het naar mijn, door velen als het
"neusje van de goerami" zo begeerde
nieuwe standplaats. Huisvesting kreeg
ik aan de Wilhelmina-boulevard t/o het
Racomba-gebouw in een mooie woning,
waar na mijn vertrek de Indonesische
burgemeester van Bandoeng zijn in
trek nam.
Resident was de heer Van der Harst,
hoogste militaire commandant was ge
neraal Dürst Brit (7 dec. divisie), later
opgevolgd door generaal Engles. Hcvp.
t/b van de Racomba was W. Ch. van
Krieken, van wie ik oriënterend ge
waardeerde medewerking ondervond.
Adj. hcvp was W. K. Soeters, chef
alg. dienst de cvp Ch. W. M. Pelt, chef
recherche cvp. mr. J. Roth, chef Ver
voerswezen was de mij reeds bekende
(van Bandjarmasin) cvp. Hafkamp, met
wie ik - met de sectiechefs en overig
kader - prettig heb samengewerkt.
Het was intussen wel duidelijk (Malino,
Linggadjati, de commissie van goede
diensten (Jogjakarta/Kalioerang), dat
het N.O.I. spoedig "herinnering" zou
zijn en de R.I.S., overigens nog na vele,
bloedige barrières, zou verrijzen.
In Bandoeng was, effectief, de nume
rieke sterkte aanmerkelijk minder dan
ik verwachtte: veel ziekte, evacuatie
verloven, ontslagaanvragen, geformeer
de "units" uit de Bandoeng-formatie
elders ingezet, en ca. 250 agenten-va
catures; wapening-, kleding-, schoei
sel- tekorten en een "welfare" die
vooral in vergelijking met de militaire
beter kon zijn, waren factoren die nodig
herzien moesten worden. Het dagver
blijf, onder beheer van Chinezen (die
zwarte prijzen berekenden!) werd ge
reorganiseerd.
Het korps was dan ook zeer gevoelig
voor ongewenste beïnvloeding en mijn
indruk in dit opzicht werd helaas al
spoedig bewaarheid, toen - na ernstige
verdenking - bij een algemeen mijner
zijds gelast chambreé-onderzoek bleek,
dat een 17-tal manschappen subver
sieve actie voerde, hetgeen medio de
cember 1947 ter kennis werd gebracht
van de dienstleiding in Batavia,
De criminaliteit was hoog en toch kon
het voorkomen, dat de bezetting van
een sectiewacht 's nachts slechts be
stond uit één posthuiscdt. en twee
agenten!
Er moest soms wel een beroep worden
gedaan op de militairen, die overigens
- 7 Dec. divisie en K.N.I.L. - ook hun
eigen troubles hadden. (Terzijde: de
bevolkingssterkte van Bandoeng, Tji-
mahi en Lembang (mijn ressort) - excl.
de militairen - was in oktober 1947: ca.
1. 269.000 zielen, vóór de oorlog: ca.
190.000
Een lafhartige overrompeling door ex
tremisten van de politiepost (12 m.
sterk) te Tjilampeui (brugbewaking Tji-
taroem) in de nacht van 25 november
1947 kostte aan twee agenten het le
ven, terwijl een phc. en 'n agent zwaar
gewond werden. Het was niet mogelijk
assistentie in te roepen, ook militaire
niet, door gemis aan telefonisch con
tact. Met politionele honneurs zijn de
slachtoffers - in tegenwoordigheid van
de assistent-resident Lycklama namens
de resident - op de ere-begraafplaats
te Bandoeng ter aarde besteld.
Verbeteringen ingevoerd
Mijn pogen om een "stootbrigade"
te formeren - in navolging van Z.
Borneo - en een fonds te stichten
voor getroffenen in en door de dienst
en hun nagelaten betrekkingen, kon
met enig succes worden bekroond:
voor de "stootbrigade" kreeg ik mede
werking van het territoriaal militair
commando West-Java (Bandoeng) v.w.
b. de wapening, van particuliere instel
lingen zeer gewaardeerde interesse
voor een politie-reservefonds en uit
keringen t.b.v. de gezinnen van hoger-
genoemde slachtoffers konden reeds
worden gerealiseerd.
Enige keren (4) ging ik per auto, met
mijn trouwe chauffeur en mijn jungle
karabijn naar Batavia voor besprekin-
Stationsweg 143, tel. 070-88 30 07
DEN HAAG
Herenstraat 157, tel. 070-86 32 01
VOORBURG
Frederik Hendriklaan 161, tel.
070 - 55 66 97 DEN HAAG
Giro 406636
Uit Singapore ontvangen L.P.'s en muziek-
cassettes van o.a. The Steps, Aida Musta-
pha, Salina I en III en Djuwita.
Geen correspondentie, wel tel. inlichtingen
op tel.: 070 - 88 30 07.
Wacht U niet te lang met kopen, het kon
wel eens de laatste keer zijn dat het nog
wordt geleverd I
gen - een onverwachte ontmoeting met
de heer Oberman, heeft met bijzonder
wederkerig genoegen geleid tot een
borrel in "Des Indes" - en eens had
den wij "panne" boven op de Poen
tjak; geen bijzonderheden en géén
spoor van angst bij mijn chauffeur!
Het hoofd van de dienst te Batavia,
de heer H. Tieleman kwam eens in
Bandoeng poolshoogte nemen, hetgeen
zeer gewaardeerd werd en nuttig is
geweest. Toen de Lt. Gouverneur Ge
neraal Dr. H. J. van Mook Bandoeng
bezocht, maakte ik deel uit van het
ere-comité van ontvangst op het vlieg
veld Andir
De drie West-Java conferenties, die
hebben geleid tot de stichting van de
daerah "Pasoendan" waren voor mili
tairen en politie moeilijke en zeer ver
antwoordelijke dagen. De recepties en
het kostelijke en kostbare banket -
waarvoor ik een uitnodiging ontving
van de Regeringscommissaris voor
Bestuursaangelegenheden van West-
Java en Mevrouw R. Abdulkadir Widjo-
joatmodjo - noodzakelijk voor de cu
linaire omlijsting van de conferenties,
werden voornamelijk gehouden in de
statige woning van de voor-oorlogse
Legercommandant Berenschot.
Met mijn medewerkers is getracht er
het beste van te maken, maar toen
ook ik last kreeg van de bekende en
gevreesde (zeker na de Japanse be
zetting) "peroet Priangan" heb ik voor
het eerst na W.O.II recuperatie-verlof
naar Nederland aangevraagd en ge
kregen. Vóór mijn vertrek is er nog
een voetbal-wedstrijd georganiseerd
tegen de militaire politie; afgesproken
was, dat rekening gehouden zou wor
den met ongeveer gelijkwaardige "ge
middelde leeftijden", maar die lagen
bij ons toch wel hóger; o.a. Van Krie
ken en ik hebben daaraan niettemin een
prettige, sportieve herinnering be
waard.
Recuperatieverlof en
overplaatsing naar Midden-Java
Ik kreeg (april 1948) een jaar recupera
tie-verlof en in Amsterdam heeft Dr.
D. Held, arts voor tropische ziekten,
mij opgekalefaterd en mij de nodige
injecties toegediend ook voor mijn
terugkeer; dat was nog K.D.P.-service,
overigens was in Nederland nog veel
"op de bon".
De dag van debarkement in Tg. Priok,
van het ms. "Ruys", viel samen met de
plechtige, indrukwekkende begrafenis,
met groot militair ceremonieel van de
overleden, zo gewaardeerde en gelief
de Legercommandant, Lt. generaal
S. H. Spoor.
Mijn nieuwe standplaats werd Sema-
rang (10 juni 1949) en mijn commando
Midden-Java. Ik verving daar collega
W. G. Noordhoorn; hij had het zeker
moeilijk gehad o.a. tijdens de politiële
(militaire) acties; het was dus eervol
om hem op te volgen. Het zou echter
spoedig blijken, dat Midden-Java bij
zondere aandacht vroeg in de sche
mering van ons gezag en de dageraad
van de R.I.S.
8
