lil iV i
Dl, ONZE VRIEND
(Vervolg: Zo maar een terugblik)
gezet bij hotel Homan. Havenmeester
Fray bracht rapport uit bij de H.I.S.
Havenmeester Sijtsema reed met één
van de door evacués achtergelaten
auto's naar zijn gezin te Poerwakarta.
Gezaghebbers Kool en Tismeer waren
reeds eerder met een andere door
evacués achtergelaten auto richting
Bandoeng afgereden. Vrijdagavond
bereikten zij Tasikmalaja. Hier was
reeds het bericht van overgave door
gekomen. Daarom leverden zij hun
pistolen in bij de Militaire Comman
dant ter plaatse. In de tangsi's lagen
stapels wapens.
Overnacht werd in het paviljoen van
de Assistent-Resident. Van slapen
kwam natuurlijk niet veel; in het duis
ter van de nacht trokken de Jappen
Tasikmalaja binnen.
Zaterdagochtend werd doorgereden
naar Bandoeng. Moeilijkheden werden
op deze rit niet ondervonden, zodat
's avonds Bandoeng werd bereikt. En
nu maar afwachten wat er zou ge
beuren.
F. C. BACKER DIRKS
Geraadpleegde literatuur:
Rapport van Havenmeester J. Fray,
ingediend bij de H.I.S.
"In konvooi" door A. J. Graffelman.
"Varen in oorlogstijd" door S. J. Graaf
van Limburg Stirum.
"Vaarwel tot betere tijden" door J. C.
Bijkerk.
Opkomst en ondergang van onze
Gouv. Marine" door C. Hokke.
(PETJOH)
WAANZINNIG
Froeher ik ken iemand hij is een beet
je erh sienting.
Hij is erh bang foor kippen en noh
erher foor een chaan. Toen ik fraah
chem waarom hij bang foor een chaan
hij seh omdat hij lijk op een djagong
en daarom chanen willen chem altijd
opeten. Toen ik seh tehen chem hij
is een mens net als ik en ik haat sa
men met chem foor de spiehei staan.
Toen ik seh: "Je siet nu self, je ben
een mens net als ik alleen jij een
beetje lelijker."
Toen hij haat tevreden weh. Ik deng
ik heb chem fan zijn angst verlos. Maar
toen opeens hij loop erh gard weh
omdat daar loop een hrote chaan. Ik
haat ook gard lopen en toen ik heb
chem inhehaald ik wor een beetje
boos op chem en ik seh: "Wij toh
samen foor de spiehei hestaan en je
heb self hesien je ben heen djagong."
Toen hij seh: "Ja maar chaannja hij
staat niet derbij, alleen jij en ik, dus
hij weet niet ik ben heen djagong."
Toen ik heef maar op, foor henesen
soon iemand je moet fieseprater sijn
anders je ken niet.
TEEHAHA
Di kwam voor de baan van tuinjongen
en werd direct aangenomen. Hij was
misschien 30, zag er netjes uit, was
erg beleefd en was sterk. Hij bleek
ook een geweldig goed mens te zijn.
M'n broers en ik waren in de wolken
met Di. Hij was paedagoog eerste
klas. Veel dat we over planten, bees
ten, het weer, en zelfs mensen weten,
leerden we door de jaren van hem. Di
was tuinjongen, leermeester, "oppas",
en we lieten hem weinig met rust. Als
we een cent hadden voor een vlieger
zei Di: "Djangan beli, Di bikin." Hij,
op z'n hurken, sneed 't dunne bamboe
geraamte met vlugge en vaardige
handen, spande er papier over en
vóór we 't wisten hadden we een vlie
ger. Beter dan we voor een cent had
den kunnen kopen. Hij leerde ons ook
hoe een vlieger op te laten en hoe te
vliegeren. Menige middag zaten we
op onze blikken met vliegertouw zoals
Di 't ons had geleerd. Als je erop zit
kan je niet vieren immers.
We werden ook handig in 't vangen
van djankriks. Di liep met de patjoel
en wees ons hoe we ze konden vin
den. Als je een bergje zand zag streek
je 't glad en dan zag je wat zand weg
zakken, daar was dan 't gat. Met de
patjoel opende je 't dieper, in de rich
ting van de tunnel, voorzichtig natuur
lijk, en daar was je djankrik. Bruin,
met figuurtjes op z'n glanzende vleu
gels en een gele streep op de rug
achter z'n kop, of zwart met dezelfde
figuurtjes en streep. Di had een bam
boe boemboeng, niet te groot van om
vang, sneed er in de lengte een kant
af, dat was 't deksel. De bamboe had
schotten en dus kon je er drie of vier
djankriks in huizen. Dat hing van de
lengte van de boemboeng af. We voer
den ze rijst en rode lombok om ze
"pedis" te maken voor vechten. De
boemboeng werd onder 't bed ver
stopt en m'n moeder zocht zich wild
naar al dat "ngerik".
Gangsirs ving je anders. Er was meer
los zand over hun gaten en ze waren
groter. Daar had je een emmer water
bij nodig en een blikje. Je bleef maar
water in 't gat scheppen totdat' een
dikke, lelijke, bijna vleugelloze gang-
sir naar buiten kroop. Die waren voor
de kokki om te bakar aan een stokje.
Ze smulde ervan.
Di maakte ook "gelindings" van de
schil van de djeruk Bali en koeien van
ampas kelapa, die we met een touwtje
achter ons aan trokken. Zijn paarden
van gedebok pisang waren de beste
die we ooit hadden. Di scheen er
eindeloos plezier in te scheppen ons
van alles en nog wat te leren.
Op onze excursies door de tuin met
hem zagen we wel eens een Javaanse
begrafenisstoet langs komen. Di
plaagde m'n jongste broer ermee.
"Gotong njoo, gotong," zei hij, en
"njoo" werd dan bang. Di legde hem
uit dat hij er niet bang voor hoefde te
zijn. Met een "sudah tempohnja, njoo,"
eindigde hij z'n sermoen.
Kokki kwam op een dag zeggen dat
Di ziek was. Hij had buikpijn en sakit
panas, zei ze. Toen hij weer binnen
kwam zag hij wat bleek maar was
overigens de oude. Hij nam ons mee
naar de kali om "millioentjes" te van
gen (in onze zonnehoedjes, je weet
wel die witte). Maar 's'middags gaf hij
de planten geen water en ging vroeg
naar huis. Di stierf een paar dagen
later. M'n vader vermoedde dat hij
blinde darm ontsteking had.
Di passeerde ons huis nog één keer.
We wisten dat hij 't was en we zaten
voor op 't muurtje op hem te wachten.
"Sudah tempohnja" of niet, we hadden
een goede vriend en een geduldige
leermeester verloren. En dat wisten
we ook.
J.L.
"BRAZILIË heeft in 1975 de uitvoer van sojabonen opgevoerd van 891 tot
1.303 miljoen."
en een gedeelte van die 1.303.000.000 vindt U bij toko Tong-Tong!
Pro (of Ultra)-Soy per pond f 5,50
half pond f 3,
Sojabonen per pond f 1,50
Sojameel per pond f 1,50
Pro-Soy gebruiken bij gehakt, kroketten en alle recepten waarbij soja-
pulp is voorgeschreven.
"LEVEN MET SOYA", door Harryet Marsman 15,90
Dit boekje tezamen met 1 pond sojabonen, 1 pond sojameel voor
f 21,U spaart dan f 3,40 aan portokosten uit.
"Leven met Soya" plus 1 pond pro-soy f 24,50 (besparing porto
kosten f 3,40).
18
