Journalistieke Herinneringen [XVIII]
TOKO MAS
INDONESIA
Kennismaking met een continent
Om met een gemeenplaats te beginnen: de Verenigde Staten van Noord-Amerika
beslaan de oppervlakte van een continent. Het is bovendien een "melting-pot"
van zo uiteenlopende mensengroepen, dat het eigenlijk niet wel mogelijk is te
spreken over "Amerika" en "Amerikanen". Toch leidt op de duur de samen
leving, hoe heterogeen ook van samenstelling, tot een gedragspatroon waarin
zekere algemene trekken domineren. De Amerikaan heeft een overweldigend
superioriteitsgevoel, "the American way of life" is verre te prefereren boven
welke levensregels ook. Hij weet alles beter, veegt alternatieve van de zijne
afwijkende interpretaties van feiten en verschijnselen met een handgebaar
van tafel, maar is aan de andere kant gul, gastvrij, hulpvaardig, weetgierig
en bereid zijn gasten open tegemoet te treden.
Ik zal er wel voor waken, mij uit te
geven voor een kenner van de Ver
enigde Staten maar het lijkt mij wel
gepast hier enige persoonlijke erva
ringen neer te schrijven, al zijn die ook
niet van vandaag of gisteren. De strijd
in Indonesië was nog in volle gang,
toen de Indische regering mij in 1948
naar de V.S. zond, mede ter voorbe
reiding van een bezoek van Ameri
kaanse journalisten aan Indië. Ameri
ka, die gigant onder de naties en
reeds door zijn omvang en technische
prestaties bestemd een dominerende
rol te spelen op het wereldtoneel was
ons niet welgezind. De publieke opinie,
toch reeds gekeerd tegen het "bezit
van koloniën toonde, gesteund door
de hoogst actieve republikeinse pro
paganda, weinig begrip voor de Ne
derlandse politiek, gericht op een ge
leidelijke afwikkeling van de koloniale
verhouding. De Indische regering
meende, dat de voorlichting het best
gediend zou zijn door een aantal pro
minente Amerikaanse journalisten uit
te nodigen een bezoek te brengen aan
het omstreden gebied, Indië. Om de
grond te bereiden werd ik, toen hoofd
van de afd. Buitenland van de R.V.D.
daarheen gezonden.
Om met het eind te beginnen: die reis
is doorgegaan en een twaalftal voor
aanstaande Amerikaanse journalisten
bezocht inderdaad Indië. Zij kregen er
een genuanceerder beeld van hetgeen
zich afspeelde in de Gordel van Sma
ragd dan de gebruikelijke zwart-wit
tekening bood. De reis zou dus een
groot succes geworden zijn, wanneer
niet op de terugreis het vliegtuig, waar
in zich het gezelschap (op één uitzon
dering na) bevond bij Bombay was
verongelukt. Dat hun aanwezigheid
hen gelegenheid had gegeven hun
opinies aan de feiten te toetsen bleek
wel uit een incident dat zich afspeelde
bij de afscheidsmaaltijd van het Ame
rikaans gezelschap. Eregast was daar
bij de Amerikaanse vertegenwoordiger
in Batavia het lid van de Commissie
van Goede Diensten, Cochran.
Aan tafel ontstond een discussie over
de situatie, die ertoe leidde, dat een
der Amerikaanse journalisten Cochran
openlijk beschuldigde van partijdigheid
in het Nederlands-Indonesisch conflict.
De informaties die Cochran aan het
State Department doorgaf zouden zeer
eenzijdig zijn gericht. De discussie
ontaarde in een formele twist en de
Amerikaanse vertegenwoordiger ver
liet in kennelijk grote opwinding de
maaltijd. Afgezien nu van de vraag of
die hele discussie niet beter achter
wege had kunnen blijven bij een min
of meer feestelijke gelegenheid was
dit voorval toch wel tekenend voor het
effect, dat een kennismaking ter plaat
se op de zienswijze van mijn Ameri
kaanse collega's had opgeleverd.
Nu nog enige anecdotische bijzonder
heden over mijn reis.
Reeds bij mijn aankomst in New York
kreeg ik gelegenheid kennis te maken
met de Amerikaanse mentaliteit. Ik was
tegen de avond aangekomen in het
hotel Astor, op Times Square en be
gaf mij naar de eetzaal om mij te
goed te doen aan een vorstelijke
steak. Alvorens deze echter verscheen
kreeg ik het gebruikelijke mandje met
brood van de kelner. Ik had in vele
jaren niet zulk voortreffelijk brood ge
geten en daar het mij niet aan eetlust
ontbrak, sloeg ik een flinke slag in de
broodmand. Dit trok de aandacht van
een viertal andere bezoekers van het
restaurant, die vlak bij mijn tafel zaten.
Een van hen wendde zich tot mij en
vroeg, waarom ik zoveel brood at,
ofschoon de maaltijd nog moest ko
men. Ik gaf hem de reden en zei dat
ik in jaren niet zo van brood had ge
noten. Hij wenkte de kelner en na een
kort gesprek kreeg ik een nieuwe
broodmand, thans gevuld met de
meest verscheiden soorten brood op
tafel. Natuurlijk moest ik toen uitleg
gen, dat ik van Java kwam en dat wij
een barre tijd achter de rug hadden.
Ik kon alvast een nummertje voorlich
ting kwijt aan deze Amerikanen, die, al
dan niet geinteresseerd, beleefd toe
luisterden.
De volgende dag bracht het ontbijt mij
reeds in aanraking met een ander as
pect van de Amerikaanse samenle
ving: de verspilling. In de drugstore
van het Astor-hotel nuttigden de mees
te van de - talrijke - bezoekers de
traditionele ham and eggs op toost of
brood. Het frappeerde mij, hoeveel
Diamantair lid van Diamantenbeurs.
Specialiteit Indonesische gouden sie
raden 22, 23 en 24 krt.
Juwelen 22 Kr. goud gezet met bril
janten (origineel Indonesisch model)
Markiesringen loup-zuiver briljanten
en witte kleur: gezet met 13, 18, 20,
21, 23 briljanten.
Rijringen, slagringen, dubbel entou
rage ringen etc.
MARKIES HANGERS: ati, wadjik,
peer, druiven, etc.
MARKIES OORKNOPPEN: ster mo
del, entourage, eensteen, etc.
ARMBANDEN: schakelarmbanden
met veel briljanten. 2 en 3 rijen stijve
armbanden met briljanten. Bij grote
afname juwelen speciaal lage prijzen.
Nieuw import:
juwelen gezet met INTEN (diamant).
Steroorknopjes, robijnmarkiesring ge
zet met inten; verschillende hangers
gezet met inten. We hebben het
grootste assortiment inten juwelen.
Ook verkrijgbaar sieraden met saf
fier, robijn en smaragd.
Honderden soorten ringen, halskettin
gen, armbanden, hangers, tusuk kon-
dé, kebajaspelden in 22/24 Kr. goud.
Albert Cuypstraat 142 - Amsterdam.
Tel. 020 - 71 87 28 na 18.00 uur: 020 -
72 16 28. 's Maandags gesloten.
voedsel er in de vuilnisbak verdween.
Bleek een ei ook maar in grootte of
kleur af te wijken van wat blijkbaar
als een standaard-ei werd beschouwd,
dan verdween het aanstonds uit de
circulatie. Een op dit punt welgeinfor-
meerde Amerikaan vertelde mij later:
In New York wordt per dag voldoende
eetbaar voedsel weggegooid om heel
Nederland een dag van te voeden
De weetgierigheid van de doorsnee-
Amerikaan blijkt telkens weer uit de
behoefte van velen van hen om te
vragen naar je herkomst en bestem
ming. Op een late avond trof ik een
jonge taxi-chauffeur die wel buitenge
woon belangstellend was. Hij bleek
van Nederlands Oost-lndië slechts
zeer in het vage enig idee te hebben.
Java klonk hem iets meer vertrouwd in
de oren. Na een gesprek over mijn
herkomst en het doel van mijn reis
begon hij over zichzelf. Hij studeerde
aan de Columbia Universiteit in New
York en hield zich in het leven door
des avonds (en blijkbaar een deel van
de nacht) als bestuurder van een huur
auto op te treden. Wij waren inmiddels
op zodanige voet gekomen dat hij mij
tenslotte vertelde, dat hij uit het Mid
den Westen kwam, een haast onmo
gelijke dagtaak vervulde door overdag
te studeren en 's avonds de kost te
verdienen. Hij had heimwee naar het
vrije leven op het platteland. Tenslotte
vroeg hij mij raad: wat zou hij doen,
zijn studies voortzetten onder die
moordende omstandigheden of terug
lees verder volgende pagina)
10
