Mr. J. A. JONKMAN -f
^fuweiierólxuió 't Carillon
POEKOEL TEROES POT
ln Den Haag is op 84-jarige leeftijd
overleden Mr. J. A. Jonkman, de laatste
voorzitter van de Volksraad voor Ne-
derlands-lndië, minister van Overzee
se Gebiedsdelen in het eerste volgens
de regelen der constitutie optredende
na-oorlogse kabinet, vervolgens lid en
later voorzitter van de Eerste Kamer
der Staten-Generaal. Een veelbewogen
leven dus, gewijd aan het algemeen
belang. In het in 1971 verschenen eer
ste deel van zijn memoires, onder de
titel "Het oude Nederlands-lndië" kan
men de geschiedenis lezen van zijn
Indische carrière, die begon bij de
rechterlijke macht en wel bij het O-
penbaar Ministerie; het tweede deel,
waarnaar velen reikhalzend uitzagen,
zou de geschiedenis van zijn leven na
zijn vertrek uit het Jappenkamp be
vatten. Reikhalzend uitzagen en nog
uitzien, want wie belangstellen in de
geschiedenis zijn benieuwd naar het
geen de radicaal Jonkman, eenmaal
aangekomen ter plaatse waar hij we
zenlijk invloed kon uitoefenen, namelijk
op het Plein, heeft ondernomen ter
verwezenlijking van zijn idealen. Als
voorzitter van de Volksraad had hij
zich moeten bepalen tot het uiten van
wensen en verlangens - als minister
had hij de kans zichzelf en zijn denk
beelden op een heel wat hoger plan
en met veel groter kracht te manifes
teren. In Indië ontpopte hij zich als
een Stuwman, als minister faalde hij,
naar alle uiterlijke feiten te oordelen.
Zijn apologie moet de verklaring bren
gen van dit falen, althans daartoe bij
dragen. Dit tweede deel van zijn me
moires is vrijwel - of misschien wel
volledig - voltooid en zal, naar ik hoop,
dan toch nog wel het licht zien, al zal
hij de verschijning niet meer bijwonen.
Jonkman had, alvorens zijn politieke
carrière begon, zich in Indië reeds
zekere reputatie verworven door zijn
optreden in de zaak-Margadent, de
bestuursambtenaar die naar zijn me
ning ten onrechte terzake van ver
duistering was veroordeeld - een op
zienbarende kwestie, die de ouderen
onder ons zich nog wel zullen herinne
ren. Zijn politieke sympathiën bleken
door zijn aansluiting bij de Stuw-groep
en zijn optreden als lid van de Volks
raad. Ondanks deze duidelijke stel-
lingname benoemde de regering hem
tot voorzitter, en 'n bekwaam voorzit
ter was hij ongetwijfeld. Want behalve
van progressieve denkbeelden was
Jonkman ook een man van recht en
orde, al bracht hij op zeker ogenblik
de landvoogd Van Starkenborgh door
sommige van zijn uitspraken tot de
vraag aan één zijner medewerkers:
"Weet u, wat die man bezielt!?".
Jonkman bleef op zijn post, werd met
grote schade aan zijn gezondheid ge
ïnterneerd na de Japanse inval, maar
herstelde en was de aangewezen kan
didaat van de socialisten voor de
functie van minister als opvolger van
Logeman. Ook hij heeft, ik zei het
reeds, gefaald een oplossing te vin
den voor het conflict in tropisch Ne
derland. Dit te constateren betekent
nauwelijks kritiek. Hij had het nog
moeilijker dan Van Mook, want terwijl
de rechtlijnig denkende en handelende
luit.-GG maar zijdelings te maken had
met het Nederlandse politiek geschar
rel stond Jonkman er midden in. Ove
rigens werd de situatie nog gecompli
ceerd door het feit, dat deze beide
Stuw-aanhangers van weleer elkander
niet lagen.
Na het vertrek van Logeman geen
amice-briefjes meer tussen Batavia en
Den Haag. Dat was ook niet te ver
wonderen: Jonkman zag er bepaald
niet tegenop in het middelpunt van het
spotlicht te staan, Van Mook bleef
altijd de "Indische jongen", wat in
zichzelf teruggetrokken, wars van ce
remonieel en plichtplegingen, wat
schuw en verlegen haast.
Wederom heeft dus een der acteurs
in het drama van het na-oorlogse con
flict het toneel verlaten. Men zal zich
zijner blijven herinneren als een vol
komen integre, sterk overtuigde - of
zoals men tegenwoordig zegt: Gemo
tiveerde - figuur, die evenmin als zijn
medespelers het onmogelijke kon ver
richten.
JHR.
BIJ EEN DOODSBERICHT
In het Fatmawati-ziekenhuis in Jakarta
is overleden de heer F. Joel. Hij is 75
jaar geworden. Men zal zich afvragen,
welke overwegingen er ons toe brach
ten, van zijn dood melding te maken
- want deze Joël was toch niet zo'n
belangrijke figuur? Neen, dat was hij
inderdaad niet. Dat wij zijn verschei
den hier vermelden is, omdat hij een
van die tragische gevallen is van In
dische Nederlanders, die tussen de
wal en het schip gevallen zijn. Zijn
broer, H. F. Joël, genoot als Indisch
journalist grote bekendheid; hij is eni
ge jaren geleden in Nederland over
leden. F. Joël, ook betrokken bij het
krantenvak - hij was jaren corrector
bij het Bataviaasch Nieuwsblad, ver
koos na de souvereiniteitsoverdracht
in Indonesië te blijven. Hij werd warga
negara. Hij kwam echter in Indonesië
niet meer aan de slag en verpauperde
langzaam. De dood moet voor hem
een verlossing zijn geweest. Wij heb
ben hem, uit de Bruine Bus, jaren
lang een zakcentje kunnen sturen,
maar wat was dat meer dan een drup
pel op een gloeiende plaat? Zijn over
lijdensbericht voerde echter onze ge
dachten opnieuw terug naar de hoge
nood van zovelen in Indonesië, die
van het land niet scheiden konden
maarer ook niet meer kunnen
leven.
J.H.R.
Ons reservefonds voor moeilijke da
gen!
Tong-Tong wil geen subsidie. Het wil
voortbestaan alleen als U dat wilt.
Met uw steun poekoeien wij teroes!
giro 6685 t.n.v. Ind. Tijdschrift Tong
Tong.
Thomsonlaan 108 - Den Haag - Telefoon 070-45 11 45
SPECIALISTEN IN INDISCHE SIERADEN.
Aanbieding Briljanten Sieraden:
Markiesring 22 krt. goud met briljanten 0.59 crt. f 895,nu f 695,
Markiesring 22 krt. goud met briljanten 1.17 crt. f 2250,nu 1950,
Markiesring 22 krt. goud met briljanten 0.91 crt. f 1850,nu f 1600,
Markiesring 22 krt. goud met briljanten 0.72 crt. f 1250,nu f 975,
Oorknoppen 22 krt. goud met briljanten 0.70 crt f 1450,nu 1175,
Oorknoppen 22 krt. goud met briljanten 0.46 crt. 975,nu 750,
Oorknoppen 22 krt. goud met briljanten 0.17 crt. 495,nu 398,
Losse Edelstenen:
Rookkwarts
Sterrobijnen
uitzoeken
Sterrobijnen
Amethyst
Jade
f 65,-
f 40,—
15,
75,
65,
125,—
10,
40,
35,
90,—
Maansteen
Stersaffier
Black Star
Bloedkoraal
Synthetisch
Robijn
f 15,—
750,—
f 15,-
f 75,-
30,nu
f 10,—
595,—
10,—
40
10,—
Sebelah
Wij hebben steeds een grote sortering Briljanten armbanden,
Rotan-Tali en slangarmbanden in voorraad.
Geopend van dinsdag tot en met zaterdag. Koopavond donderdag van
19.00 - 21.00 uur.
8
