West Java
groep overgeplaatst naar Ngoro en te-
samen met nog zes Brewsters die ge
vlogen werden door de 1e Lt. de Haas
en Simons, de Vdg's Vonck en Wink
en de Sgt's van Haarlem en Bruggink
kregen ze de opdracht de Japanse
landingsvloot aan de Noordkust van
Oost Java te mitrailleren. Op 1-3-42
werd-de aanval ingezet. Met de zon
in de rug viel alles wat vliegen kon
inclusief Amerikaanse vliegtuigen de
Japanners op het strand van Kragen
en Toeban aan. De aanval was een
verrassing en de vijand leed een ge
voelig verlies. Een rapport spreekt van
2800 man verlies.
Helaas werd het vliegveld Ngoro door
een stom toeval ontdekt en niet lang
daarna werd een aanval ingezet die
vele vliegtuigen' vernietigde op de
grond. Dit was het einde van de lucht-
operaties in Oost Java.
Vdg. VI. wnr. A. W. Hamming
Het grote luchtoffensief van de Japan
ners tegen West Java begon op 19-2-
1942. In de ochtend van deze dag
ontstonden boven Batavia en Buiten
zorg hevige luchtgevechten tussen
vliegtuigen van het Japanse Derde
Luchtleger, de 22e Luchtflottille en na
25-2 de First Air Fleet (carrier borne)
en een handjevol ML jachtvliegers met
verouderde vliegtuigen. Laten we zien
hoe deze strijd zich heeft afgewikkeld.
3 VLG IV, opgericht op 10-1-42 te
Tjililitan olv. de 1e Lt. de Vries en zijn
vliegers ,1e Lt. Sleeuw, Vdg's Weijn-
schenk en van Rijn en de Sgt's Voorn,
Huys, Groot 't Hart, Berk en Rosier
vlogen Brewster Buffalo's en werden
ingezet voor convooibescherming.
Driekwart van de vliegers waren net
afgelesd. Enkele ongelukken en een
vijandelijke aanval op Kemajoran en
Tjililitan op 9-2-42 hebben zoveel vlieg
tuigen gekost dat op 12-2-42 besloten
werd deze afdeling op te heffen en
de resterende vliegers en vliegtuigen
te verdelen over de andere afdelingen.
De Brewsters van 2 VLG V olv. de
Kapt. van Helsdingen en op dat mo
ment gestationeerd op Tjisaoek waren
de enige die weerstand boden. Dit is
beschreven in T.T. nr. 16 en 17 resp.
1-3-1976 en 15-3-1976.
In de middag van 19-2-1942 onderging
Andir een luchtaanval. Op dit vlieg
veld was gestationeerd de Afd. 3 VLG
V Brewsters olv. de 1e Lt. Tideman.
Vliegers bij deze afdeling waren de
1e Lt s Bruinier, Sleeuw en Tukker, de
Vdg's Kürz, van Buureri en van Hoog-
huizen en de Sgt's Adam, van Daalen,
Bergamin, Compaan, van Kempen en
Rosier, (sommigen afkomstig van de
opgeheven 3 VLG IV). Velen onder
hen waren nog niet geheel geoefend
als jachtvlieger maar werden tussen
de bedrijven door door Tideman en
Bruinier getraind in het gevechtsvlie-
gen.
Op deze middag vielen de Japanners
aan met 28 jagers en 9 bommenwer
pers en hebben Tideman en zijn man
nen deze proberen tegen te houden
met 12 Brewsters. Tukker sneuvelt
tijdens het gevecht, de Haas en van
Daalen moeten zich redden per para
chute en Piet Tideman zelf weet zijn
aan flarden geschoten machine ge
lukkig goed te landen op Andir. En
kele treffers worden geboekt en som
migen zien Japanners met rookpluimen
wegvliegen.
Op 20-2 en 21-2 wordt Kalidjati aan
gevallen en stijgen de Hurricanes van
de 1e Lt. Anemaet op, tesamen met
een patrouille van Tideman om boven
KD het luchtgevecht aan te gaan. Sgt.
Adam ramt met zijn toestel een Ja
panner uit de lucht, die daarop neer
stortte. Hijzelf moet het vliegtuig ver
laten per parachute. Compaan moet
zijn vliegtuig verlaten per parachute
en Simons maakt een noodlanding op
Andir.
Op 22-2 wordt Semplak gebombar
deerd. Tideman komt te laat en ziet
een aantal Engelse vliegtuigen op de
grond in brand.
Op 24-2 worden Andir, Kalidjati, Tjili
litan en Tandjong Priok aangevallen.
Brewsters van Andir en Interceptors
vanaf de Boeabatoeweg worden ge
alarmeerd en het luchtgevecht vindt
plaats ten Noorden van Bandoeng.
Tideman en Vonck schieten ieder een
Japanner af maar Vdg. Dekker sneu
velt. Op 25-2 wordt Kalidjati wederom
aangevallen. De Hurricanes van Ane
maet komen in actie, bijgestaan door
de Brewsters van Tideman. Enkele Ja
panners vallen dood neeer. Wij heb
ben geen verliezen.
Dan komt er voor West Java een korte
pauze. De Japanners hebben hun han
den vol met het beschermen en es
corteren van hun invasievloot. De ML
Hurricanes en een aantal Brewsters
worden overgeplaatst naar Ngoro in
Oost Java om aldaar steun te geven
aan de terugtrekkende troepen. De
Slag in de Java Zee wordt gestreden
en verloren en het lot van Java is dan
vastgesteld.
Nog vele malen werden de Japanse
landingsboten en troepen op de kust
van West Java door Brewsters, Inter
ceptors en Engelse vliegtuigen aange-
Res. 1e Lt. VI. wnr. P. G. Tideman
vallen. Het aantal sorties en door wie
is niet bekend. Zeker is dat de 1e Lt.
Tideman vele malen aan het hoofd van
zijn patrouilles de oprukkende colon
nes heeft bestookt.
Nadat het 16e Japanse Leger vaste
voet had gekregen in West Java wer
den de jachtvliegtuigen van 2 VLG V
van Tjisaoek naar Andir overgevlogen
voor de verdediging van de Bandoeng-
se hoogvlakte. En toen eenmaal Kali
djati op 1-3-42 in vijandelijke handen
was gekomen, werd de omgeving van
Bandoeng het voornaamste doel van
de Japanse luchtstrijdkrachten. Van 2
tot 7 maart werd de stelling Bandoeng
dagelijks meerdere malen aangevallen.
De Brewsters, afwisselend onder com
mando van Kapt. van Rest, Kapt. van
Helsdingen en de 1e Lt. Tideman wa
ren constant in gevecht tegen de gro
te overmacht. Van deze laatste dagen
zijn slechts sporadisch enkele gege
vens bekend. Men kan aannemen dat
de vliegers dagelijks meerdere malen
de lucht in gingen en vele Brewsters
kwamen zwaar gehavend uit de strijd,
maar verliezen aan vliegers werden
niet geleden. Alleen de 1e Lt. Boxman
moest zijn brandend vliegtuig, met
zware brandwonden overdkt, per pa
rachute verlaten.
De luchtverdediging van Bandoeng
liep op haar laatste benen. Het aantal
vliegers overtrof de nog beschikbare
Brewsters. Tenslotte vond de laatste
vlucht van 4 Brewsters plaats op 7
maart 1942 om 03.00 uur 's middags.
Luchtsteun werd gevraagd en ver
kregen voor de troepen van Gen. Ma
joor Pesman, de verdediger van de
stelling Bandoeng. De vliegers waren:
de Kapt. van Helsdingen, de 1e Lt.
Deibei, de Vdg. Scheffer en de Sgt.
Bruggink. (zie TT nr. 19 d.d. 15-4-1974)
Met deze laatste vlucht - een daad
omkranst met de kenmerken van
moed, beleid en trouw - eindigt deze
serie artikelen over de luchtoorlog
boven Ned. Indië. De volgende serie
artikelen geeft een historische be
schrijving van de ML/KNIL, opererend
vanaf Australië en Nieuw-Guinea.
O. G. WARD
13
