MEYER, PIONIER DER THEECULTUUR
'DE OPHIR"
wmÊmmmmmêm
Een herinnering
Waspada, stond op de bestelauto die
mij dezer dagen ergens in het centrum
van Paramaribo voorbij reed. En dit
woord deed een stroom van herinne
ringen loskomen. Want Waspada is
voor mij onverbrekelijk verbonden met
de onderneming van die naam op de
Preanger hoogvlakte, en met de figuur
van de oude heer Meyer, die in mijn
geboorteplaats Garoet woonde en die
ik altijd heb bewonderd. Hoewel er
60 jaar voorbij zijn gegaan staat hij
mij nog levendig voor de geest.
In 1916 besloot mijn vader, een wel
gesteld maar na de dood van mijn
moeder rusteloos man, zich weer te
vestigen in het mooie huis dat hij
destijds te Garoet voor haar had laten
bouwen. Uiteraard bezocht hij oude
vrienden en kennissen, onder wie de
oude heer Meyer, die veel ouder was
dan hij. Hij wilde mij tevens kennis
laten maken met diens twee klein
zoons.
Het huis en het grote, goed onderhou
den erf, waarin zich een flinke rozen
tuin bevond, maakten op mij een die
pe indruk. Het was een onopvallend
huis, maar het bevatte marmeren vloe
ren en ruime vertrekken. Het stond
op de deftigste stand van het kleine
binnenplaatsje, namelijk aan de aloon-
aloon, direct naast het grote ouder
wetse huis van de assistent-resident,
op het voorerf waarvan zich een grote
waringin bevond. Om de aloon-aloon
lagen voorts de eveneens ouderwetse
lagere school en aan de andere kant
van de aloon-aloon het huis van de
regent, tegenover de woning van de
assistent-resident. Tegenover de la
gere school en daarvan gescheiden
door de aloon-aloon bevond zich de
moskee. Op de aloon-aloon, vlak bij
de rijweg en tegenover de woning
van de assistent-resident stond het
borstbeeld van Holle.
Na ons bezoek toonde mijn vader mij
dit borstbeeld en las hardop hetgeen
er op een marmeren plaat stond:
"Holle, de Vriend van de Landbou
wers". En daarna zei hij: "Holle was
een der pioniers van de theecultuur
in deze streken. En ook de oude heer
Meyer is een van de pioniers daar
van." Vervolgens vertelde hij over de
oude heer Meyer, die in 1840 werd
geboren en in 1932 te Garoet over
leed.
Volgens mijn vader kwam Meyer op
het einde van de vijftiger jaren van
de vorige eeuw als jongmaatje te
dienen onder Holle op de thee-onder
neming Waspada. Het was in dat auto
loze tijdperk een heel hard leven. Men
werkte er van de vroege ochtend tot
dikwijls laat in de nacht. Zon- en
feestdagen golden er niet, maar sta
kingen en onrust evenmin. Allen woon
den in schamele hutjes; men be
schikte slechts over petroleumlampen.
Men had te kampen met veel moeilijk
heden, maar stampte iets groots uit
de grond.
"De oude heer Meyer bracht het tot
administrateur van Waspada", vertel
de mijn vader. "In de negentiger jaren
besloot hij zich met zijn Chinese
vrouw en twee kinderen te vestigen
te Garoet, waar hij dit huis, dat je
gezien hebt, bouwde".
Hij hield er duiven en legde zich toe
op de rozenteelt. Maar daar dit alles
hem geen volledige dagtaak verschaf
te, opende hij Toko Meyer, de enige
Europese winkel in provisiën en dran
ken te Garoet. En wéér maakte hij
lange dagen. En Toko Meyer bloeide
onder zijn beheer zoals het geval was
geweest met Waspada!
Maar alles ging verloren nadat hij in
1932 was overleden.
Hoe stelt men zich gewoonlijk een
pionier voor? Meestal als een nors
en tyranniek mens. Dat was de oude
heer Meyer geenszins. Hij was inte
gendeel een zeer vriendelijk man,
schraal van gestalte. Ik heb nooit veel
te maken gehad met hem. Vaak speel
de ik in de grote tuin om zijn huis
met zijn twee kleinzoons. De oudste
daarvan overleed vroeg. De jongste
ontmoette ik twintig jaar later te Ba
tavia, waar hij deurwaarder en vader
van veel kinderen was.
De oude heer Meyer bezocht ik eens
toen zijn einde reeds naderde. Hij be
zat nog zijn volle verstand, maar zijn
lichaam wilde niet meer mee. Duidelijl
herinner ik me nog wat hij toen ze:
namelijk, met iets van spijt in zijn
stem: "Ik ben nu 88. Dat is een hoge
leeftijd, jongen. En een groot verschil
met wat ik vroeger was".
Vier jaar later las ik in de krant zijn
overlijdensbericht. Wéér was de Soen-
danese landbouwers een vriend ont
vallen. De oude heer Meyer en zijn
vrouw rusten op het destijds mooie
kerkhof van Garoet. Hij was een man
die weinig over zichzelf sprak. Maar
hij had kunnen zeggen: "Ik heb hard
moeten werken en het niet makkelijk
gehad, maar ik heb datgene wat men
elkaar pleegt toe te wensen: gezond
heid, een lang leven en welstand".
Het was echter méér dan welstand.
Het was rijkdom, verkregen door noes
te arbeid en een groot doorzettings
vermogen. Maar alles verdween na
zijn heengaan. RIJKLOF VAN GOENS
(Vervolg: "Oosthoek")
de daar eens een der olifanten kat
jang, doch vond het om de een of
andere reden nodig het dier bij zijn
slurf te grijpen. De dikhuid nam dit
niet en dat merkte ik gauw genoeg,
want onverwacht spoot het dier een
lading modderwater, dat voor mijn
vader bedoeld was, recht in mijn ge
zicht. Mijn vader had het bijtijds in
de gaten en sprong opzij, waardoor ik
de volle laag kreeg.
Als wij van Soerabaja teruggingen
naar Pradjekan of naar ons vacantie-
verblijf in Malang of Batoe, werd er
altijd gemampird bij de viswinkel "Het
loodje" te Sidoardjo, ca 25 kilometer
Zuid van Soerabaja richting Bangil.
Daar werd heerlijke Bandeng ge
kocht. De smaak van deze vis is enigs
zins te vergelijken met de gestoomde
makreel hier in Nederland. Maar men
moest bij het eten steeds op zijn tel
len passen, want Bandeng heeft een
overvloed aan graten. De Soerabajase
neus-, keel- en oorspecialist dokter
Deenstra merkte eens tegen mijn
moeder op: "Negen van de tien gra
ten, die ik uit diverse kelen moet vis
sen, komen van die verdómde Ban
deng! Éh, ik mag niet vloeken, me
vrouw!"
Veel Oosthoekers zullen zich nog zeer
goed de visvijvers herinneren tussen
Grissee en het marine-vliegkamp Mo-
rokrembangan. Ook waren daar gar
nalen-drogerijen voor de aanmaak van
kroepoek. Deze drogerijen waren al
kilometers in de omtrek met de neus
waarneembaar.
Ja ja! Ook deze streken zal ik me mijn
hele verdere leven, in dankbaarheid
en weemoed blijven herinneren!
A. POUTSMA
D'vUrf-'P.V.:
vwzsifrmir+'.wwmwirïFi*3r?tffwmw** wm
-mm
v>e>'- irfnv'-zf.' >-i: -j'!
m.s. "OPHIR" van de Koninklijke Paketvaart Maatschappij te Amsterdam. Gebouwd in
1929 door de Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij te Amsterdam. Lengte 112,89 m;
breedte 15,76 m; holte 6,04 m; diepgang 6,00 m. 4.115 BRT. 2 Werkspoormotoren, tezamen
4.600 apk. Snelheid 15 mijl. 128 Bemanningsleden. Accomodatie 62 passagiers in de 1e en
48 in de 2e klasse. In 1959 te Hongkong gesloopt.
15
