HIJ REDDE MEVROUW
BOUMAN HET LEVEN
POEKOEL TEROES POT
kunnen schelen. Voor wie belangstel
ling mocht hebben voor de wijze waar
op M.F. dit doet, het ongekuiste artikel
ligt op de redaktie ter inzage. Verheu
gend natuurlijk te horen dat een nieu
we bundel Indonesische verhalen op
stapel staat, terwijl voor een, in be
paalde richting georiënteerde groep,
het werk van een politiek gevangene
tot grote vreugde mag leiden. Blijft
alleen de vraag: Was het nodig met
het uitgeven van het werk van Pramu-
dyah Ananta Tur te wachten tot hij
op Buru moest boeten voor zijn com
munistische sympathieën. Deze schrij
ver was ook daarvoor reeds bekend
en het werk dat nu vertaald wordt, is,
naar ik vernam, reeds lang voor zijn
gevangenneming geschreven.
OPDAT WIJ NIET VERGETEN
Ik stap van de film naar buiten en
bevind me in een kleurloos koude
straat. Ik moet eerst omschakelen,
bekijk dan de passanten en denk:
'Dode wezens, ik heb weer even tus
sen mijn geliefde bruine broeders ge
zeten. Ik bezit iets dat jullie niet heb
ben, niet beseffen. Ik ben bevoorrecht
boven jullie.'
Dit zegt wel iets over de film 'Max
Havelaar', maar niet alles. Bij voor
beeld die keiharde muziek bij zulk een
subtiel gebeuren. Barbaars! De ver
tolking door de Indonesiërs is uitste
kend en ondertussen denk ik, 'Hebben
jullie wel loon naar werken ontvan
gen?' Mijn petje af voor het Maleis
van de Hollandse acteurs. De kleine
oogjes van 'Havelaar' hinderen me,
ook al branden ze fanatiek. Max Ha
velaar had juist opvallend grote ogen.
'Tine' lijkt me juist geïnterpreteerd. De
natuur en de dramatische gebeurte
nissen zijn zeer knap weergegeven.
Toch dringt het ondervolgende zich
aan me op, 'Fons Rademaker nam
hier en daar een hap uit een drama
tisch stuk geschiedenis dat zich wel
is waar 'slechts' in drie maanden tijds
in het Bantamse heeft afgespeeld,
maar van zo'n diep menselijke bete
kenis was, is en blijft (want de Indo
nesiër vergeet niet) dat de Max Ha
velaar op deze manier verfilmd voor
mij een misdaad betekent. Er zou een
televisieserie van tenminste 10 af
leveringen elk zeker een uur durend
voor nodig zijn, opdat de geniale
schrijver Eduard Douwes Dekker die
'gelezen' wilde worden ons ook zou
kunnen laten 'zien'.
Dat kan ons slechts leren waartoe
mensen in staat zijn, als we dat nog
niet wisten. E. v. Z.-H.
NRC/Handelsblad heeft de ontwikke
lingsgang in Nederland in druk ge
bracht door een reeks feiten te ver
zamelen die zich resp. afspeelden in
1946, 1956; 1966 hebben we nog te
goed. In de samenvatting van de ge
beurtenissen in het jaar 1956 (NRC/
Hbld van 22 september) duikt de er
varing van Nederlanders in Indonesië
op en wel in de vorm van een herin
nering aan het schandelijke proces
tegen Jungschlager en Schmidt. Wij
laten het hier volgen:
"In Djakarta legt half september de
Nederlander H. C. J. G. Schmidt
voor een Indonesische rechter een
verklaring af waarin hij zegt on
schuldig te zijn aan het hem ten
laste gelegde, te weten subversie
ve activiteiten tegen de Indonesi
sche staat. Schmidt zegt o.a. te
hopen dat het recht bij dit proces
zal zegevieren. "Mocht dat niet zo
zijn en eist Indonesië mijn hoofd en
denkt het daardoor gelukkiger te
worden, welaan het kan het krij
gen
Nadat de zitting is gesloten wil de
verdedigster van Schmidt, de Ne
derlandse advocate mevrouw Bou-
man, het gerechtsgebouw verlaten
maar zij komt dan bij de uitgang
oog in oog te staan met een woe
dende menigte. Kreten als 'Dood
aan Schmidt' en Dood aan mevrouw
Bouman', door de lucht suizende
stenen en het komen aanstormen
van een groot aantal opgewonden
Indonesiërs nopen mevrouw Bou
man het gerechtsgebouw weer bin
nen te gaan. De Nederlandse jour
nalist Willem Mooyman schiet te
hulp. Een eveneens aanwezige ver
tegenwoordiger van de Nederland
se regering, de heer Bonn, ver
klaart later: "Mooyman heeft ge
vochten als een leeuw. Zonder de
moed van Mooyman had mevrouw
Bouman nu gedood kunnen zijn. Hij
leidde de aandacht van de menigte
af, men volgde hem toen hij weg
liep uit de richting van de kamer
waarin mevrouw Bouman was ge
vlucht." Mevrouw Bouman kon
twee uur lang het gebouw niet uit
en zij ontsnapte tenslotte aan de
achterkant via een anderhalve me
ter hoge muur. Haar auto, die aan
de voorkant stond, was inmiddels
door de betogers volkomen ver
nield. Een dag later vertrekt ze on
gedeerd en in alle stilte per vlieg
tuig uit Indonesië, om weer terug
te komen wanneer de rechter in
dit proces uitspraak zal doen."
Tot zover NRC/Handelsblad. Mooyman
was redacteur van Nieuwsgier en
woonde als verslaggever de zittingen
van de rechtbank bij. Het doet ons
deugd zijn moedig optreden nu nog
eens gememoreerd te zien. Zijn hui
dige werkkring - leraar Nederlands in
Velp - biedt misschien ook niet alléén
rozengeur en maneschijn, maar hij
behoeft in ieder geval niet langer te
vrezen tegenover een dolle menigte
te worden geplaatst!
En wat nog belangrijker is: in de
relatie Indonesië-Nederland is er in
twintig jaar ook zo een en ander ten
goede gekeerd!
Ons reservefonds voor moeilijke da
gen!
Tong-Tong wil geen subsidie. Het wil
voortbestaan alleen als U dat wilt.
Met uw steun poekoelen wij teroes!
giro 6685 t.n.v. Ind. Tijdschrift Tong
Tong.
Hieronder iaten wij, onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Tong Tong over September 1976.
v. Alphen 54,H. Alexander 5,A. An-
thonie 7,A. A. 25,C. L. Arnold 15,
E. L. v.d. Brandeler-v.d. Sweep 10,C.
G. Butteling 10,M. B. Butin-Bik 4,
L. H. Bijl 110,H. Blaauw 10,A. Bieri
10,J. N. A. Balgooy 20,P. C. Bruyn
v. Rozenburg 3,J. Boon v. Ochsée
20,W. Boverhof 15,G. J. L. van
Dijk-Kraag 25,—; K. S. v. Dalm-v. Loon
7,50; Mevr. R. J. Dufour 40,J. F.
Elmendorp 50,Mej. I. Elink Schuurman
15,Mevr. W. A. A. Fisher 5,C. F. de
Graaff 25,Mevr. Grooss 25,H.
N. L. Hoomans 19,W. A. Hesselink-
Paulus 25,J. H. Th. Hendriks 8,
A. de Haak 10,—; H. J. Haccou-Ran
25,Mevr. M. A. Hulster 15,Mevr.
V. Hoogeveen 10,C. E. v. Heye
Maagdenberg 5,J. M. L. Haye 13,50; J.
W. Inen 4,S. M. Jathay 5,J. A. Kaats
4,C. E. Lanterbach v. d. Vooren 10,
Ch. J. .Lantingen-Lastanjer 20,J. L
Lodde 50,C. Meulmeester 12,25:
H. v. d. Made-Klein 300,R. Mariouw
10,A. Martens-Pieters 50,G. Th.
Marianodi Calouta 10,-N. N. 100,
N. D. Neys 7,N. N. 45,Dr. J. A.
de Nooy 20,—; N. N. 1000,—; Mej.
A. H. Overdijkink 10,Mej. N. Orth
18,40; N. N. 10,R. R. R. Pattinaya
15,Dr. J. W. Pfaltzer 15,H. J. Pol
man 14,Mej. N. Portier 10,Mej. E. N.
Rozenquist 25,J. F. Razouse-Schultz
10,Ing. M. G. Reinhardt 14,M. Snol-
laerts 10,E. H. S. 15,Mej. L. E. V. Si-
mao 50,C. L. F. v. Strieten 48,20; M.
Ch. Slooff 7,—; N. Sirag Nobel 15,—; H.
Sjollema 10,R. A. B. Tophoven 15,
M. Veenhuizen 100,A. v. Velthoven
10,Mr. P. Ch. Vennema 4,D. J.
Vlugt 7,50; T. C. de Vries-Rochemont 20,
L. Weynschenk 12,J. Willemsen Sterckx
10,N. H. Eichers-Bleckmann 20,
A. K. Widjojoatmodjo 20,Mevr. I. Wein-
tré 4,—; J. W. de Waal 6,E. M. W. O.
von Wohlreich 4,Mevr. J. Weintré 3,30;
S. v. West 25,J. A. Wasch-Zeemeijer
8,50; A. J. Youno-de Vries 58,50. In Sep
tember binnengekomen totaal 2912,65
5
