Uw kans!
NOG EENMAAL "MAX HAVELAAR"
I.
Als een echte (nieuwsgierige) Indische
jongen (80 jaar oud) was ik één der
eerste bezoekers van de film Max
Havelaar.
Laat mij beginnen met te zeggen, dat
ik drie uur lang geboeid naar de film
heb zitten kijken. Ik voelde me weer
volkomen thuis en waande mij weer
in het oude Indië en als kind van een
bestuursambtenaar hadden de amb
telijke vertoningen een bijzondere be
koring voor mij. Toch vind ik het heel
jammer, dat Fons Rademaker zich niet
helemaal deskundig heeft laten voor
lichten. Hier volgen dan, laat ons
zeggen, enkele "schoonheidsfouten".
Het woord "demang" kwam op Java
als titel van de gelijkwaardige functie
wedono of wedana niet voor, wel op
Sumatra.
De assistent-resident Max Havelaar
geeft op een gegeven ogenblik na
afloop van een receptie in de tuin
wandelende, de regent een arm. Dit
werd nimmer gedaan, hoe goed de
verhouding tussen assistent-resident
(oudere broer) en regent (jongere
broer) ook was.
Alleen op hoogtijdagen gaf de gouver
neur van Soerakarta de Soesoehoe-
nan een arm.
Het gouden en zilveren borduurwerk
op de bestuursuniformen was niet
juist. Dit moest uit laurierbladeren be
staan. (In de oudheid vlocht men er
laurierkransen van).
Als Max Havelaar de installatierede
houdt, hebben de in "silo" houding
zittende wedana's en assistent weda-
na's de hoofddoek op in plaats van
de koelok (zwart conisch toelopend
hoofddeksel met gouddraad gestikt)
die op het haar, dat in een wrong
achter op het hoofd werd vastgehou
den, gedragen werd.
En dat een resident in vol ornaat, zijn
caleche doet stoppen om een Javaan
se schone in zijn rijuig te laten in
stappen, lijk mij hoogst onwaarschijn
lijk. De schone Javaanse zal wel
onder mannelijk geleide in het avond
lijk donker door de achterdeur van
de residentswoning zijn binnenge
loodst.
Dat Max Havelaar in het Paleis van
de Gouverneur Generaal zijn ongenoe
gen zo heeft kunnen uitleven, lijkt mij
ook erg onwaarschijnlijk. Hij zal in
werkelijkheid wel vergezeld zijn ge
weest van een militair adjudant van
de G.G.
Dit zijn enkele opmerkingen, die ik
heb op de film, waarnaar ik met heel
veel genoegen en een zekere nostal
gie gekeken heb.
D. D. VODEGEL
Deskundig en juist commentaar! Al
leen, het zal niet de bedoeling van de
schrijver, noch de verfilmer zijn ge
weest dat we dit verhaal met genoe
gen of nostalgie zouden lezen en be
kijken! - Red. TT.
''it''
flBRttÈy o-ylg T
ii.
L.D. is naar aanleiding van de fijne
Voorplaat van Tong Tong dd. 1 nov.
aan het filosoferen geslagen. "Zou
men er wel bij stilstaan dat die film
(van de Havelaar) nu is opgenomen
en niet honderd jaar geleden tijdens
het leven van Max Havelaar?" Welnu,
ik geloof dat als de film inderdaad
100 jaar geleden was opgenomen -
stel for the sake of argument dat er
dan al mensen en materiaal geweest
zouden zijn die een film konden maken
- zij er heel anders zou hebben uitge
zien. Dat Havelaar in de jaren van zijn
bestuursfunctie zich op een manier als
de film toont zou hebben voortbe
wogen in zijn ressort, te paard en in
een absurd uniform is kortweg on
denkbaar. -Misschien trappen Neder
landers in deze volstrekt stijlloze ver
toning - en zelfs een aantal Indische
Nederlanders - er is geen bestuurs
ambtenaar die op het gezicht van de
galoperende assisent-resident niet in
lachen - of huilen - uitbarst.
OUD-BESTUURSAMBTENAAR
(Naam van de inzender bij ons be
kend - Red. TT)
DE NOOD IN MIDDEN JAVA
Opnieuw citeren wij uit een particulie
re brief uit Midden Java:
Wat de langdurige en abnormaal grote
droogte betreft, die klopt (boven ver
wachting) niet helemaal met de be
richten van de meteorologische dienst.
De eerste regens zijn nl. gevallen, al
zijn ze nog sporadisch. Op verschei
dene plaatsen snakken ze nog naar
water. Bij ons hebben wij een paar
maal "lichte" regens gehad, niet van
die harde buien. Nauwelijks sijpelde 't
water van de daken, of de regen hield
plotseling op. Toch zijn wij er dank
baar voor, want het stof is van de
daken en van de bomen weggespoeld.
Helaas staan wij nu voor de harde
werkelijkheid, dat er op verscheidene
plaatsen echt honger- en ondervoe
dingsoedeem heerst. De gevreesde
muntaber (afkorting van muntah - be-
rak, dat is dus: cholera) teistert reeds
tal van streken. Maar Overheidsper
sonen zeggen altijd, dat de nood zo
groot niet is, dat het sterfte-cijfer aan
cholera erg laag is, dat er geen hon-
ger-oedeem is, maar dat het domme
volk geen variatie wil aanbrengen in
het dagelijkse menu, enz., zodat het
voedsel niet helemaal voldoet aan de
behoefte van het lichaam. Vandaar al
die narigheid, zo beweert men.
Maar de kranten geven je de feiten,
met de daarbij behorende foto's van
lijdenden aan honger en gebrek. De
waarheid is hard, althans voor perso
nen, die daarvoor verantwoordelijk
gesteld zijn.
De situatie is bij ons verward en gek.
Aan de ene kant verrijzen overal ge
weldige gebouwen als paleizen. Aan
de andere kant heeft de meerderheid
van de mensen de grootste moeite om
aan een hapje rijst te komen. In dit
land, dat zich notabene opbouwt, is
de werkloosheid fantastisch groot.
DE VORSTENLANDSE
TABAKSCULTUUR
Terugkomende van vakantie, kan ik
als oud Vorstenlands tabaksplanter nu
pas reageren op het ingezonden stuk
van de Heer F. Cramer "In de wa-
roeng" in Tong-Tong no. 3 van 1
September 1976.
Het in een misverstand van de Heer
Cramer dat de Vorstenlandse tabaks
cultuur "krosok" tabak verbouwt.
De krosok tabak komt nl. uit het Be-
soekische (Oost-Java).
Het zandblad, voetblad vooroogst en
voetblad naoogst uit de Vorstenlanden
is bijna even beroemd als de Deli
tabak. Uit bovengenoemde bladsoor
ten komt veel dekblad voor de siga
ren industrie.
Uit het middenblad vooroogst en mid
denblad middenoogst komt het om
blad en middenblad naoogst, boven
blad en topblad het binnengoed.
Ik hoop dat ik de Heer Cramer hier
mede beter geinformeerd heb betref
fende de Vorstenlandse tabak.
F. FLIKKENSCHILD
NOGMAALS: LEER- EN WOORDEN
BOEKEN BAHASA INDONESIA
Hierbij willen wij er nogmaals op wij
zen dat een herdruk van een bepaald
boek niet betekent dat het een nieuw
boek betreft, alleen een nieuwe op
laag van een oud boek! Goedbedoe
lende lezers wijzen ons op herdruk
ken, in de mening dat het nieuw
uitgegeven werken betreft.
In het boek van Prof. Teeuw bv. wer
den slechts enkele verouderde woor
den geschrapt, maar men vond het
niet nodig, de nieuwe spelling te ge
bruiken. De eerste druk van Kramer s
Kamus Belanda uit 1953 werd steeds
herdrukt, zonder dat er iets aan werd
veranderd, de 5e druk van 1975 werd
opnieuw bewerkt door Ir. Sudjito Da-
nusaputro. - Red. T.T.
Voor een oudere gesitueerde en net
te Indische heer, komt spoedig een
kamer beschikbaar in een rustig pen
sion. Eventueel zonder warme maal
tijd. Omgeving zéér goed gelegen.
INLICHTINGEN:
van Blankenburgstraat 83, Den Haag
6
