VOORDELIGE LIJNVLUCHTEN
(Vervolg: "Brieven over")
Dit is de mening die Tjalie en ik ge
deeld hebben, de reden waarom Tjalie
nooit heeft willen schrijven over zijn
krijgsgevangenschap. Honderdduizen
den hebben geleden, honderdduizen
den zwijgen, zo zijn we (ze) nu een
maal. En dat lijkt me normaal.
L.D.
"HEIMWEELIJDERS" (II)
Bedankt, mevr. L. van Dompseler te
Bandoeng, dat U ons in Tong Tong
nr. 7 dd. 1 november 1976 "Heimwee-
lijders" noemt, want dat toont, dat wij
Indo's in Nederland nog een hart heb
ben waar nog steeds liefde voor ons
geboorteland Indonesië in huist.
Heeft Mevr. v. D. er wel eens bij stil
gestaan, dat wij, Indo's in Nederland
veelal ongewild ons geboorteland heb
ben moeten verlaten, waar wij gedacht
hadden een carrière te kunnen opbou
wen, doch welke hierdoor met één
slag totaal was vernield?
Hier in Nederland moesten wij in to
taal andere omstandigheden maar zien
om een geheel nieuw bestaan van de
grond af opnieuw te realiseren, vaak
op een leeftijd die zich daar niet meer
toe leende.
En hoevelen zijn er onder hen, die dan
maar een baantje moesten entame
ren dat hen totaal niet lag en waar
voor ze niet hadden gestudeerd. Her
scholing heet dat. Door de omstandig
heden gedwongen werk te aanvaarden
dat meestal geheel buiten hun lijn en
belangstelling lag en hen dus in feite
tegenstond en nog staat.
Is het dan zulk een wonder, dat deze
Indo's met heimwee terug denken aan
hetgeen vroeger was en daar ook ui
ting aan willen geven? Het gaat er niet
om, "dat de ouwe tijd hier niet meer
bestaat", zoals mevr. v. D. schrijft,
maar het gaat er hen om wat er in die
ouwe tijd zich allemaal rondom hun
persoon heeft afgespeeld. Al het lief,
maar ook al het leed. Dat willen ze in
hun hart bewaren.
Heeft niet iedereen wel één of ander
geliefd voorwerp dat bij het zien her
inneringen opwekt, goede dan wel
minder goede? En het is goed op z'n
tijd daaraan terug te denken, want dat
is een teken dat men leeft. Want men
leeft niet alleen maar in het heden,
maar in het nabije verleden heeft men
ook geleefd. En dat kan men niet zo
maar uitschakelen of over boord gooi
en als "ouwe koek"!
Wel eens gehoord van "jeugdherinne
ringen"?
Het is makkelijk voor mevr. v. D. om
te spreken van "Heimweelijders", want
zij zit nog steeds in haar - en ons -
geboorteland Indonesië, dus heimwee
naar dat land kan zij niet hebben.
Schijnbaar is ze daar ook nooit weg
geweest.
Wel eens van "nostalgie" gehoord,
mevrouw?
Deze nostalgie wordt bedreven door
de tegenwoordige jeugd en niet door
de ouderen, omdat de jeugd wil terug
grijpen naar iets uit het verleden dat
in hun ogen goed was. En toch heeft
deze jeugd "grootmoeders tijd" nooit
persoonlijk ervaren!
Het komt dus van binnen uit, het is
een gevoelskwestie die niet aan een
bepaalde leeftijd is gebonden, omdat
het innerlijk hier spreekt. En zo is het
ook met ons, Indo's in Nederland.
Als we op een koude mistroostige
dag bij de haard zitten is dit meest
wel het geeigende ogenblik, dat onze
gedachten weer terug gaan naar ons
warme geboorteland: Indonesië.
En wie neemt ons dat kwalijk?
J. A. GRASHUIS
(discussie gesloten - Red.)
TJALIE SCHREEF
"HEIMWEE"
Een dame op straat houdt me zo maar
aan. "U bent toch Tjalie Robinson,
nietwaar?" "Ja mevrouw." "Toen U
die Piekerans van een Straatslijper
schreef, had U toen 'n verschrikkelijk
heimwee naar Indonesië?" Zo'n plot
selinge, eenvoudige vraag kan enorm
gecompliceerd zijn. Want rechtstreeks
had het antwoord kunnen zijn: "Nee
mevrouw, want toen ik die Piekerans
schreef, zat ik in Indonesië!"
Maar daarmee is geen afdoend ant
woord gegeven. Want vooral sinds
wij in Nederland zitten, hebben dui
zenden lezers die "roep van het heim
wee" in de Piekerans zó duidelijk ge
hoord (ook in de vrolijkste stukjes)
dat er niets meer te ontkennen valt.
Ik antwoordde: "Mevrouw, weet U
wat saudade is? Dat is het wat U erin
leest. Wat José Vasconselos "Indolo-
gia" noemtMaar de dame wist
het begrip "saudade" niet direct thuis
te brengen en ook was er op straat
geen gelegenheid voor een lange uit
eenzetting. Dus scheidden we met een
korte groet.
Maar sinds die ontmoeting heb ik erg
lang gedacht over dat "ding" dat door
sommige mensen (foutief!) heimwee
genoemd wordt, en ,dat in "saudade"
Mevr. M. J. Hillerström,
Lubeckstraat 103, Den Haag.
Telefoon 070-39 88 62
heeft na de bezetting uit Ban
doeng, Batavia, Soerabaia en de
kampen Tjihapit en Tjideng ver
zamelde foto's, negatieven, po-
ëzie-albums, foto-albums en fa
milie-filmpjes ter inzage voor
belangstellenden en nabestaan
den. Belt U op wanneer U wilt
komen kijken?
wordt genoemd: "onbestemd verdrie
tig verlangen" en nóg door anderen
weer "vertewee" (Fernweh) genoemd
wordt. Maar dat ik zou willen noemen
het tegengestelde van heimwee, wat
toch is: in een huuske veilig thuis zijn,
bij de kachel en met bloemige aard
appeltjes: één plekje op aarde. Ter
wijl dat verlangen dat Indische men
sen vast heeft het verlangen is naar
Ruimte: naar vele plekjes, van Mena-
do tot Oedjoeng Koeion, van Sabang
tot Merauke. Is niet omgang met een
aardige buurman, ja zelfs niet met één
volk, maar omgang met Javanen en
Soendanezen en Chinezen en Arabie
ren en nog meer volken van Indone
sië. Hun talen en hun veelsoortige
voedingswaarden. En adats en hor-
mats. Dat is verlangen naar de kust
van de Sangihé eilanden. En van
Kroei en van Meulaboh, de koraaltui-
nen van Banda, maar ook de moeras-
banken voor Grisee. Wat "het Indi
sche heimwee" karakteriseert, is zijn
"myriaden-natuur", die zelfs verder
strekt dan de Pacific. En doet verlan
gen naar Kowloon en Kualalumpur,
naar de Andes en Guadalajara. En dat
in al zijn immensiteit ook te vinden is
in de sfeer bij de koffieboer op Sawah
besar, de pasar bij Kranggan, de
straat van Maliboro: de ontzaglijke
veelvoudigheid en veelvormigheid die
ontsnapping uit Beperktheid biedt bij
elke ontmoeting, in elke beroering
van onze smaakpapillen.
In het leven in Indië proef je elk mo
ment weer de eeuwigheid. En dat is
het waar we naar verlangen als een
Indischman heimwee heeft.
TJALIE ROBINSON
Amsterdam-Singapore-Jakarta v.v. 1750,p.p.
Amsterdam-Singapore-Medan v.v. f 1750,p.p.
Boeking en betaling één maand voor vertrekdatum.
Amsterdam-Singapore-Perth v.v. 2525,p.p.
Amsterdam-Singapore-Sydney v.v. 2725,p.p.
Amsterdam-Singapore-Melbourne v.v. 2725,p.p.
Amsterdam-Singapore-Auckland v.v. 2925,p.p.
Boeking en betaling één maand voor vertrekdatum.
Amsterdam-Los Angeles v.v. 1375,p.p.
Boeking en betaling twee maanden voor vertrekdatum.
Inlichtingen uitsluitend telefonisch van 16.00 uur tot 20.00 uur bij de
Voorzitter van de Stichting "DE NIEUWE BRUG", Irisstraat 205, Den
Haag, Telefoon 070 - 60 67 28.
30
