ik
INDONESIA MERDEKA
BOEKBESPREKING
"EEN VERGETEN SQUADRON"
Recentelijk is een uniek boek uitge
geven dat ongetwijfeld de belangstel
ling van vele lezers zal trekken, die
de vliegerij in het voormalig Indië heb
ben gekend of hiervoor interesse heb
ben. De titel is "Een vergeten squa
dron", geschreven door een kenner
en een actueel deelnemer van de
luchtvaart: René Wittert. Wittert is als
jachtvlieger opgeleid in Soesterberg,
is in 1938 naar Indië gegaan en heeft
tot voor de oorlog bij de KNILM ge
vlogen. Bij de aanvang van de oorlog
werd hij militair vlieger bij de ML/
KNIL, en stoomde hij jonge jachtvlie-
gers klaar voor het gevecht. Door een
toeval wist hij de Japanse bezetting
te ontlopen, vloog verder in Br. Indië,
Amerika, Australië, Nw. Guinea en na
de oorlog wederom in Indië.
Als vlieger bij uitstek, instructeur, o-
perations officier en wnd. comman
dant van het 18 squadron en als er
varen KNILM vlieger verhaalt hij in
een goed gedocumenteerd en geïl
lustreerd boek zijn wedervaren als
burger- maar voornamelijk als militair
vlieger. Zoals de titel van het boek al
zegt kan Wittert het niet verkroppen
dat over deze geschiedenis hier in
Holland niets bekend is en dat voor
namelijk mensen, die have en goed en
zelfs hun leven hebben gegeven, ver
geten worden. Hij beschrijft de ge
neugten, maar ook de moeilijkheden
van de luchtvaartmannen, hun ambi
ties, verantwoordelijkheidsgevoel en
plichtsbetrachting - maar ook hun
angst, hun innerlijke strijd en soms
hun menselijk falen.
De meeslepende schrijftrant, zijn e-
norme kennis van de luchtvaart en
zijn avontuurlijke geest hebben dit
boek gemaakt tot een zeer interessant
eri uniek document, met een woord
vooraf van ZKH Prins Bernhard.
Een boek om te kopen, te lezen, te
herlezen en te behouden I
OGW.
Verkrijgbaar bij Boekhandel Tong Tong
39,90 plus 4,porto.
OMA'S
INDISCHE KEUKENGEHEIMEN
Zo heet het voortreffelijke kookboekje
dat Oma Keasberry samenstelde en
dat nu smakelijk geïllustreerd op de
markt verscheen voor 11,90. Ik heb
persoonlijk niets dan heerlijke herin-
Op 1 december is de reeds lang aan
gekondigde documentaire van de
VPRO "Indonesia Merdeka" dan op
de TV gekomen. De vertoning viel
helaas ongeveer samen met de ver
schijning van ons voorlaatste nummer.
Maar ook het feit, dat wij eerst een
week of drie na de vertoning met een
bespreking kunnen komen, mag ons
niet weerhouden van een korte aan
tekening. Die lijkt ons bovendien nut
tig voor het geval de VPRO zou be
sluiten tot een heruitzending - een
besluit dat wij van harte zouden toe
juichen. Vele van onze lezers zullen
haar hebben gezien; wie door om
standigheden verhinderd was zal een
tweede gelegenheid, mocht die ko
men, niet moeten verzuimen.
Om U de waarheid te zeggen: toen
wij door Roelof Kiers nu alweer vele
maanden geleden op de hoogte wer
den gesteld van zijn voornemen voor
de VPRO een documentaire te ver
vaardigen van de Indonesische vrij
heidsstrijd hebben wij dat plan zeker
niet met groot enthousiasme begroet.
In de eerste plaats, omdat het ons vrij
wel onmogelijk schijnt een zo gecom
pliceerd gebeuren in beelden te doen
leven zelfs al neemt men daar ruim
drie uur voor. In de tweede plaats,
omdat een voorafgaande poging om
indië dichter bij het Hollandse publiek
te brengen - de VARA-documentaire
Indisch ABC - in wezen bleek neer
te komen op een rechvaardiging van
de kreet "Heraus mit uns!" - en dus
in Indische kring slechts verontwaar
diging en spot oogstte. En tenslotte
omdat de reputatie van de VPRO als
een zéér progressieve, bij uitstek kri
tische en vaak satirische omroep wei
nig perspectief leek te bieden voor
een zo objectief mogelijke benade
ring van deze niet alleen gecompli
ceerde maar bijzonder gevoelige stof.
Welnu, laat ons aanstonds vaststel
len, dat deze documentaire naar vorm
en inhoud een beeld geeft van de
Indische werkelijkheid in die tragische
periode, dat zijns gelijke niet kent.
Het is vooral een "eerlijke" film. Het
woord objectief, de kwalificatie die
voor de hand ligt, gebruik ik liever
niet, want objectiviteit is onbestaan
baar in de beoordeling van feiten, die
neringen aan al die keren dat ik met
Tjalie in Restaurant Djokja in Amster
dam heb gegeten. Het was altijd goed,
punt uit. Geen puzzles na afloop van
"Heb ik nu wel ajam opor gegeten of
was het toch besengek?". Voor Oma
Keasberry is Indisch koken, Indisch
koken zoals ze het in Midden Java al
deed.
Als goede Midden-Javaanse is een
beetje suiker een vast ingrediënt in
vele van haar recepten. Zoals het ook
moet. Goede recepten, niet opzienba
rend nieuw, maar bekend en goed.
zulk een diepe indruk maakten en die
nog zo kort achter ons liggen. Maar
met grote zorgvuldigheid heeft Kiers
in zijn interviews met degenen, die
"erbij geweest zijn" laten verhalen
van hun ervaringen, hun emoties en
hun reacties op de wereldschokken
de gebeurtenissen waarin Indonesiërs
en Nederlanders de hoofdrollen speel
den. Dat waren vijf Nederlanders: de
planter Marsman en vooral niet te
vergeten zijn vrouw, dr. Koets, die
gelegenheid had de Nederlandse po
litiek van binnenuit te bezien (even
eens vergezeld van mevrouw) en Jan
Fabricius, die als journalist de ont
wikkelingen kon observeren. En van
de zijde van de andere partij: Hatta,
Roeslan Abdoelgani, Abu Hanifa en
de militairen: Nasution en Simatupang.
Omdat de interviewer niet "bijstuur
de" en hij zijn personages volle ge
legenheid gaf zichzelf in vrijheid te
openbaren kwam een dialoog tot stand
die wij niet aarzelen te kwalificeren
als een voorbeeldig werkstuk. Het is
doodgemakkelijk, op onderdelen kri
tiek te oefenen. Een volmaakte docu
mentaire bestaat niet. Ik heb niet de
minste neiging üm de zeef te hanteren
en daaruit de weinige momenten, die
mij verdrietten op te vissen en met de
nodige eigenwijsheid op te dienen.
De drie uur ruim, die de vertoning van
dit werkstuk vorderde heb ik adem
loos uitgezeten, telkens weer getrof
fen door de volmaakte oprechtheid
van de sprekers, die dank zij de inter
viewer als het ware met zekere arge
loosheid hun herinneringen aan die
barre tijd, nu niet meer vertroebeld
door sentiment, openbaarden. Bloed,
zweet en tranen in overvloed heeft de
Indonesische vrijheidsstrijd gekost.
Dat althans een globale schets van
hetgeen zich afspeelde aan het Ne
derlands publiek kon worden getoond
is winst.
Voor ons "Indische mensen" die in
zo groten getale rechtstreeks bij dit
gebeuren waren betrokken heeft de
ze documentaire dubbele waarde. Zij
worden niet alleen geconfronteerd
met een stuk van henzelf, maar ook
met de vrezen en zorgen aan de an
dere kant van de schutting.
JHR.
Wat een verademing, zo'n recht-toe-
recht-aan boekje voor iedereen die
serieus Indisch wil koken.
De mededeling dat ze voor de ex-
Sultan van Pontianak eten moest
klaarmaken bewijst voor mij ook al
leen dat hij een goede smaak heeft!
"Oma's Indische keukengeheimen",
door Oma Keasberry, 11,90 en
f 2,75 porto.
L.D.
4
