'DE PIEKERANS VAN
EEN STRAATSLIJPER'
Luitenant Kelder was in de gelukkige
omstandigheid, dat hij onder zich had
sergeant Brunius. Die man kon om zo
te zeggen alles. In Sabang heeft hij
bijvoorbeeld zo maar op gevoel -
zonder bestek of werktekening - een
zeilboot van 8 m. lengte gebouwd.
Sergeant Brunius kon ook het beste
tegen de zee, de andere KNIL-ers
waren vrij gauw "mabok".
Zeer kort na het uitbreken van de
oorlog in Europa, waarna Duitse koop
vaarders in de Ned.-Indische havens
asiel zochten, - dat was in september
1939 - gaf de Commandant Zeemacht
rechtstreeks aan luitenant Kelder de
opdracht maatregelen te nemen om
na ontvangen code de Duitse koop
vaarders, dat waren vijf schepen, t.w.
de "Lindenfels" en "Werdenfels" van
de Hansa Linie, resp. 8400 en 6300
bruto ton, de "Wasgenwald" (5000 ton)
en de "Moni Rickmers" (5000 ton)
van de Hapag, alsmede de grote
re "Sophie Rickmers", welke laatste
met een lading springstoffen voor
China in de buitenbaai lag, te over
meesteren.
Na overleg met de militaire bevel
hebber van Noord- en Midden-Suma-
tra Kolonel G. F. V. Gosenson werd
in verband met deze opdracht de mi
litaire bezetting aangevuld met een
2e luitenant, een onderluitenant en
50 man KNIL.
Luitenant Kelder kon aan het werk
gaan en een "plan de campagne" op
stellen. Nou ja, dat was makkelijker
gezegd dan gedaan, want geen van
de militairen had enig verstand van
schepen, laat staan van een over-
meesteringsaktie. Noodgedwongen
wendde luitenant Kelder zich dan ook
tot de administrateur van de Sabang
Steenkolen Mij., Baron L. van der
Feltz, gewezen marine-officier, daarna
reserve-officier van de K.M., die bo
vendien over bovengenoemde loodsen,
gewezen koopvaardij-officieren be
schikte, om hulp.
Bij dit alles zat 1ste luitenant Kelder
wel met de moeilijkheid, dat genoem
de heren van de Sabang Mij. geen
militaire status hadden. Ook de ha
venmeester was niet gemilitairiseerd.
Baron van der Feltz en zijn medewer
kers hebben zeer veel bijgedragen
om het "plan de campagne" te doen
slagen.
Aanvang 1940 trad een verandering
in het "plan de campagne" op. Boven
1ste luitenant Kelder werd geplaatst
kapitein T. J. W. F. M. Supheerdt en
tegelijkertijd nam, zoals hierboven
reeds is opgemerkt, Hr. Ms. "Wega"
positie te Sabang in. Kapitein Sup
heerdt kon toen het "plan de campag
ne", dat door luitenant Kelder en zijn
mannen reeds geheel uitgewerkt was,
perfectioneren. Daarbij werd genood
zaakt door de militaire status de sa
menwerking met de Sabang Steen
kolen Mij. verbroken en vervangen
door samenwerking met Hr. Ms. "We
ga".
Geregeld had onderling contact plaats
tussen bovengenoemde militaire auto
riteiten, havenmeester van Dam, Hpb
Treffers en Ggm Klerk.
Op vrijdag 10 mei 1940 zat Gezagheb
ber P. W. H. Klerk van Hr. Ms. "We
ga" samen met zijn 1e Officier G.
Kooyman aan boord van het s.s. "Ge
neraal Verspijck" van de K.P.M. bij de
Gezagvoerder H. Kolkman, en 1ste
Stuurman J. D. Coumon "aan de kof
fie", hoewel de djongos verduiveld
goed wist wie het biertje prefereerde
en wie een "paitje". Omdat er geen
passagiers aan boord waren zaten zij
in de gezellige salon, die zich over
de gehele breedte van het schip uit
strekte; aan de zijkanten grote ramen,
die vanwege het mooie weer openge
klapt waren. De "Generaal Verspijck"
onderhield een geregelde dienst tus
sen Penang - Lho Seumaweh - Sigli -
Sabang - Penang.
Het gesprek ging natuurlijk over de
oorlog, die in Europa in alle hevig-
door Tjalie Robinson
Tjalie's piekerans over en bele
venissen in Batavia en Djakarta
zijn 22 jaar lang onafgebroken
op de markt geweest. Een van
de weinige boeken uit de Indi
sche literatuur die het zo lang
heeft uitgehouden. Door tien
duizenden verslonden, en nog
steeds gevraagd. Verschijnt in
2 delen, dit is het eerste.
Prijs 19,90 porto 2,75
heid woedde en de vele radio-berich
ten met steeds weer overwinningen
van Hitler-Duitsland. Dit gezellige
praatje werd circa twaalf uur ruw ver
stoord, toen de ouwe een telegram
werd overhandigd met het codewoord
"BERLIJN".
Prompt veranderde de stemming. Ne
derland in oorlog met Duitsland. Dat
betekende, dat ook in Ned.-lndië en
derhalve ook hier te Sabang elke Ne
derlander, zeker elke militair, zijn post
moest innemen. Ggm Klerk en 1e ogm
Kooyman waren in een vloek en een
zucht terug aan boord van de aan de
kade afgemeerd liggende Hr.Ms. "We
ga" om deel te nemen aan de eerste
oorlogshandeling, het overmeesteren
van de in de baai van Sabang ten
anker liggende Duitse vrachtschepen.
De overige leden van de état-major
van Hr.Ms. "Wega", t.w.: 2e off. J. A.
Welcker, 3e off. F. L. Hencke, Hwtk.
M. A. Smith, 2e wtk. P. van Tilborg,
3e wtk. J. F. Lattman en 3e wtk. H. W.
F. Monné, hadden het door de radio
gegeven extra bericht "Berlijn" na
tuurlijk ook gehoord en namen hun
posten volgens het "plan de campag
ne" in. Telkens stapten twee officie
ren in één van de twee motorboten
van de "Wega" en in een gerequireer-
de motorboot. Kooiman met van Til
borg, Smith met Hencke, Welcker met
Monné. 1e Luitenant K.N.I.L. Kelder,
bijgestaan door sergeant Bruinius zou
met het te zijner beschikking gestelde
kleine gewestelijke vaartuig de over
meestering van de met springstoffen
geladen "Sophie Rickmers" voor zijn
rekening nemen. De motoren werden
aangezet, het wachten was nu op de
KNIL-militairen. Aan boord van de
"Wega" was het "voor en achter ma
ken", Gezaghebber Klerk op de brug
haalde de telegraaf over, 3e wtk Latt
man in de machinekamer zorgde voor
het warmdraaien van de machine, het
kanon werd bemand. Deze situatie
was binnen luttele minuten bereikt.
F. C. BACKER DIRKS
(wordt vervolgd)
De "Wega" van de Gouvernements Marine in vredestijd.
11
