SAWAHLOENTO
Van een oud-inwoner van Sawahloen-
to, Ir. M. A. van Ee, ontvingen wij
onderstaande reactie op de groeps
foto van het bal-costumé in Sawah-
loento, die in het Kerstnummer 1976
van ons blad werd afgedrukt.
Begin juni 1976 ben ik voor een week
op bezoek geweest op West-Sumatra.
In dit kader heb ik uiteraard een twee
tal dagen doorgebracht op Sawahloen-
to, waar ik gelogeerd heb in het
"Guesthouse" van de Ombilin Mijnen,
(het oude huis van de Houtvesters op
Durian). Er is ook nog een "VIP-
guesthouse", maar dat was toen net
vol.
Nu enkele feiten:
SWL is de oorlog en de jaren daar
na eigenlijk goed doorgekomen. Het
stadje ziet er goed uit, maar aan
onderhoud van woningen wordt wei
nig geld uitgegeven.
Het Hoofdkantoor staat er majestu
eus, met dezelfde portier van 40
jaar geleden, edoch bruist niet meer
van de aktiviteiten als toendertijd.
Tanah Lapang staat er heel goed
bij, mooie grasmat, met een echte
muur eromheen.
Zeefhuis werkt nog; afvoer vindt
plaats op nog twee spoorbanen, en
de dagproductie is, - schrik niet -
nog maar 300 ton per dag. U be
grijpt dat een gemeenschap daar
niet van kan leven.
Er wordt druk aan de toekomst ge
werkt; - want van steenkool zullen
we het in de toekomst moeten heb
ben, - boringen zijn verricht en de
indicatie is, dat men steenkool moet
winnen bij Salak (Tanah-ltam en
verder bovenloops van de Ombilin).
Dagbouw blijkt daar ook mogelijk
met de moderne graafmachines.
De "Soos" staat er nog, wordt als
zodanig ook gebruikt, zelfs het par
ket ligt er nog, maar krijgt weinig
belangstelling. De kegelbaan is nu
een aanééngesloten blok van "flats"
geworden.
De "Toko" is er ook, met hetzelfde
oude meubilair en dezelfde employ
ees, maar is nu nagenoeg leeg en
wordt gebruikt o.a. om rijst te dis
tribueren. Oud Ombilin-employees
ontvangen als pensioen niet alleen
geld, maar ook een basisrantsoen
rijst (beras).
De graven op begraafplaats Pan-
djang zijn nagenoeg allemaal "de
faced" en het geheel is verwaar
loosd. Desalniettemin ergens op
een hoekje, worden er toch nog
Christenen begraven.
Zwembad Moeara Klaban is bijna
niet terug te vinden en is nauwe
lijks herkenbaar. Er loopt nu wel -
als begin van een groot project -
een mooie moderne asfaltweg langs,
richting Moearo Djambi. Deze
weg zal doorgetrokken worden tot
aan Padang, via Solok.
Jammer, - maar het geeft te den
ken, - er leeft geen één Europeaan
0-7\a &-y^i
De brieven in deze rubriek opgenomen
vallen buiten verantwoordelijkheid van
de redactie.
meer op SWL, er is wellicht hier en
daar een enkele persoon met nog
Europees bloed in zich, maar daar
loopt hij dan niet mee te koop; zelfs
geen Chinees, ook daar weer zie
je hooguit een enkeling rondlopen
waarvan je denkt, "die heeft ook
nog Chinees bloed in zich". Er is
een 10-tal jaren geleden een groot
conflict geweest op midden-Suma-
tra, alweer om de invloed van Java
te beperken- dat aan honderden
mensen het leven heeft gekost en
dat SWL niet onberoerd heeft ge
laten.
Daartegenover; SWL is er nog
steeds, er leven nog mensen van
"Tempo Doeloe"; de Westkust van
Sumatra, met zijn meer van Singkarak,
de Merapi, Padang en omstreken is
en blijft voor mij nog steeds het
mooiste stukje op deze wereld, temeer
omdat de Minangkabouwse bevolking
ook nu nog ons een warm hart toe
draagt.
Voor diegenen die er naar toe willen,
een tip, "reis via Singapore-Pakan Ba-
ru-Padang".
Tenslotte, - er is nog veel meer te ver
tellen, - maar voor diegenen die in
foto's van SWL en omgeving geïnte
resseerd zijn, ik heb er een aantal en
ben best bereid deze foto's te laten
circuleren. IR. M. A. VAN EE
TABAK
Naar aanleiding van de reactie van
de Heer F. Flikkenschild in T.T. no. 9
(pag. 6.) op het artikel van de Heer
F. Cramer; "In de waroeng" in T.T.
No. 3 (pag. 20) schreef de Heer Cra
mer nog het volgende:
"In het nummer van 1 september las
ik dat in mijn opstel over mbako ga-
rangan een voor planters slordige
fout staat, nl. omtrent krosok.
Aangezien de gehele strekking van
het verhaal was een locale sfeer te
schetsen van een Javaanse bevolkings
tabak-streek, moeten twee grotere
fouten nog verbeterd worden, want
een sfeer moet juist zijn.
Ten eerste heet zo'n koek tabak niet
lempeng, een woord dat velen pas in
het kamp leerden kennen en dat naar
ik meen van Koeion afkomstig is, maar
moet het "eler" zijn, met de e van bel.
Ten tweede leest men dat "djuragan"
een Soenda woord is, waar het naar
ik meen gebruikt wordt om een me
neer aan te duiden. Maar het is ook
een gewoon Javaans woord hetgeen
gemakkelijk is op te zoeken.
Enkele woorden die ik vergeten was
zijn:
1: "Tjatjak" de naam van het sierlijke
houten ding waarin de tabak gesne
den wordt.
2: "Liran" dat zijn de twee latten
waarmee de pas gesneden tabak
wordt gevouwen en geplet tot elers,
door vrouwen.
Ik geloof niet dat er nog meer foutjes
zijn ingeslopen maar ben er vast van
overtuigd, en nu word ik lyrisch, dat
er weinigen onder de lezers zijn die
het aroma en de smaak van een kelo-
bot met kelembak-menjan kennen en
wisten te waarderen. Zoiets als de ver
geten geur van moeders haarwrong.
Ik heb er thuis nog wat van, 20 jaar
zuinig bewaard, voor zo af en toe.
Maar de kelembak heeft zijn geur ver
loren. Tout passe, tout casse, tout
crasse." f. CRAMER
INDONESIA MERDEKA
N.a.v. uw artikel "Indonesia Merdeka"
in Tong Tong, nummer 10, zij het
mij vergund t.a.v. het in dit program
ma ingemonteerd historisch materiaal
het navolgende op te merken:
Het in voormeld programma ingemon
teerd historisch materiaal is helemaal
niet zo uniek als Roelof Kiers wel
doet voorkomen.
Kreten als "nog nooit eerder op de
buis vertoond filmmateriaal uit geslo
ten overheidsarchief"; "zelfs aan Lou
de Jong geweigerd filmmateriaal" en
meer van dergelijke slogans, kunnen
rechtstreeks naar fabeltjesland verwe
zen worden.
De VARA heeft op 29-5-1970 in "In
disch ABC" en enige weken daarna
in een programma over "zogenaamde
vermeende oorlogsmisdaden door ned.
militairen" o.l.v. ene "heer Hueting",
deze beelden reeds vertoond en even
eens misbruikt.
Verder kan moeilijk van een "objec
tief historische documentaire" gespro
ken worden wanneer men beelden an
no 1945-1950 vertoond, maar het bij
behorende commentaar, destijds ge
sproken door Jaap van Meekeren en
Siebe van der Zee, op meest essen
tiële punten wegdubbed uitgewist)
en vervangt door een uitgesproken
ironisch links commentaar anno 1976
door ene Jan Blokker I I
P. GULDENAAR
1. Wij zijn geen bewonderaars van de
naar de aanbeveling voor wasmidde
len in de TV-reclame riekende formu
le van aanbeveling van de VPRO-do-
cumentaire, maar die wordt dan ook
in TT niet besproken.
2. Het is best mogelijk, dat de com
mentatoren van de Nederlandse film
fragmenten uit de bezeten tijd 1945-
'50 zelf ook niet zo erg gelukkig zou
den zijn geweest met de herhaling
van hun uitspraken van toen.
3. Waar in TT is gesproken van een
"objectief historische documentaire"?
JHR.
4