Beklim de berg Niitaka
(Nagata Yama nabore)
(SLOT)
door O. G. Ward
En dan breekt het rampjaar 1941 aan. We hebben in het eerste deel van dit arti
kel gelezen hoe de landen rondom de Stille Oceaan langzaam maar zeker
verstrikt raakten in tegenstrijdigheden van opvattingen en doelstellingen, waarbij
economie en grondstoffen werden gebruikt als stokken achter de deur. En de
opbouw van de krijgsmachten ongelimiteerd werd uitgevoerd.
Langzaam maar zeker werd de slotfase met de uitbarsting van het oorlogs
geweld als climax ingeleid. In Europa was de strijd reeds ontbrand. Het gehele
vaste land kraakte onder de Duitse laars. Alleen Engeland was nog vrij, maar
onderging in de tweede helft van 1940 de enorme bombardementen. De Neder
landse regering in ballingschap zat in Londen.
In Ned.-lndië was de politieke hemel
duister. Sinds augustus 1940 onder
handelde een Japanse missie o.l.v. de
Min. v. Handel Kobayashi en later ver
vangen door Yoshisawa met de Ned.-
Indische delegatie o.l.v. de toenmalige
Dir. v. Economische Zaken Dr. H. J.
van Mook. De Japanners eisten op
hoge toon de toetreding van Ned.-ln-
dië tot het "Groot-Aziatisch gebied
van gemeenschappelijke welvaart"
met Japan, Mantsjoekwo en China als
kern. Met andere woorden een ver
kapte horigheid waarbij dus geen
plaats was voor het Ned.-Indische be
wind - in feite een verborgen eis tot
abdicatie van de Regering. Van Mook
stond dus voor de keuze: of toestem
men, wat horigheid aan de Japanners
betekende en later gevolgd door ab
dicatie; of tegenstemmen, wat een
mogelijke oorlog betekende. Op 3-2-
1941 deelde de Ned.-lnd. regering aan
de Japanse mede dat zij het geopper
de denkbeeld, geformuleerd in een
eis, verwierp.
In Januari 1941 deelde de Min. v. B.Z.
van Amerika Cordell Huil het Congres
mede, dat de voorgestelde nieuwe
orde in de Stille Oceaan een politieke
overheersing en een economische ex
ploitatie door één land betekende en
daardoor verarming van alle andere
landen tot gevolg zou hebben.
In april 1941 vonden de eerste mili
taire besprekingen plaats tussen de
Engelsen, Australiërs, Nederlanders en
Amerikanen. Ook in deze maand te
kende de Japanse Min. v. Buitenl. Za
ken Yosuke Matsuoka in Moskou een
neutraliteits-verdrag met Rusland. Ja
pan dekte zich in de rug
28-5-1941. Pres. Roosevelt kondigde
de "Onbeperkte nationale noodtoe
stand" af: hij kon nu onbeperkte hulp
verlenen aan Gr. Brittannië en andere
landen die zich met geweld van wa
penen tegen de As-mogendheden
moesten teweer stellen.
22-6-1941. Duitsland viel Rusland bin
nen. Een verrassing voor iedereen en
niet in het minst voor Japan. Op het
hoogste niveau werd de vraag gesteld:
wat is belangrijker: de druk naar het
zuiden of de druk naar het noorden?
23-7-1941. Vichy-Frankrijk accepteer
de de Japanse eisen tot het toelaten
Chinese versterkingen voor de verdediging
van de Grote Muur tegen de Japanse in
vasie in 1933.
van Japanse oorlogsschepen en ge
deeltes van Jap. strijdkrachten in Fr.
Indo China en de gebruikmaking van
militaire en maritieme faciliteiten voor
deze strijdkrachten. De Amerikanen
beschouwden dit als het verstoren
van het evenwicht en Cordell Huil
vroeg toestemming om vergaande
maatregelen tegen Japan te mogen
toepassen in de vorm van een nieuw
embargo. Hij werd door de Marine
gewaarschuwd dat dit mogelijk tot
een vroege oorlog met Japan kon lei
den.
26-7-1941. Amerika verbrak de econo
mische- en monetaire betrekkingen
met Japan. Engeland volgde op de
voet en Nederland twee dagen later.
De Japanners begonnen Ned.-lndië te
verlaten.
10-8-1941. Roosevelt en Churchill ont
moetten elkaar in de Baai van Argen-
tia op Nw. Foundland. Een schetsma
tige en voor oorlogstijd gereedzijnde
verklaring werd opgesteld: het z.g.
Atlantic Charter van 12-8-1941, een
zeer belangrijk document, dat vergaan
de consequenties met zich mee zou
brengen.
6-9-1941. Imperial Conference o.l.v. de
eerste Minister Fumimaro Konoye in
het Keizerlijk paleis te Tokyo. Keizer
Hirohito was aanwezig. Op deze uiterst
belangrijke vergadering werd het be;
sluit genomen om de voorbereidingen
tot een oorlog op gang te zetten, te-
samen met het pogen tot een vredes
onderhandeling te komen. De mini
male condities en de maximale con
cessies, voor Japan aanvaardbaar om
geen oorlog te voeren, werden ge
steld. Een aanval op Rusland werd
verworpen, dus indien er oorlog zou
komen, zou dat tegen Amerika, Enge
land en Ned.-lndië zijn. De enige die
tegen een oorlog met Amerika was,
was de Admiraal Isoroku Yama.moto,
de "rengo kantai", de opperbevelheb
ber van de gecombineerde Japanse
vloot! Hij wist dat dit de ondergang
zou betekenen van Japan.
13-9-1941. Yamamoto dient een staf
studie in. Het was de aanval op de
Amerikaanse basis Pearl Harbor.
Reeds in het begin van 1941 werd dit
plan bestudeerd. Pro en contra's wer
den uitgevochten in de papieren oefe
ningen. Niet iedereen was voor dit
plan, maar Yamamoto redeneerde: als
we in oorlog komen, komen we vroeg
of laat onherroepelijk tegenover de
Amerikanen te staan en hij onderken
de de kracht van Amerika. Dus be
sloot hij als eerste stap in een even
tuele oorlog de Amerikaanse vloot bij
verrassing te vernietigen. Dit plan
noemde hij: "Combined Fleet Secret
Order Nr. 1",
13-10-1941. In Ned.-lndië voltrok zich
een ramp. Lt. Generaal G. J. Beren
schot verloor het leven tijdens een
vliegongeval. Midden in de opbouw
van de strijdkrachten onder zijn be
zielende leiding was dit een zeer groot
verlies.
15-10-1941. Premier Konoye nam ont
slag als eerste minister. Het was hem
niet gelukt om een bijeenkomst te ar
rangeren tussen hemzelf en pres. Roo
sevelt. Evenmin kon hij het kabinet in
haar oorlogszucht matigen. De 57-jari-
ge Minister van Oorlog, de Generaal
Hideki Tojo werd daarna gekozen tot
eerste minister. Een nieuw kabinet van
veelal militairen werd gevormd. Het
beloofde een hard militair beleid.
2-11-1941. Lt. Generaal Tomojoeki Ja-
masjita - later werd hij genoemd de
Tijger van Malakka - werd belast met
de invasie-operatie op Malakka.
3-11-1941. Het plan van Yamamoto in
zake de aanval op Pearl Harbor werd
eindelijk goedgekeurd door de Chef
van de Marinestaf, de Admiraal Naga
no. Nog 35 dagen bleven er over voor
de aanval.
10-11-1941. Winston Churchill ver
klaarde in een toespraak in het Man
sion House dat, indien Amerika i.n een
oorlog zou geraken met Japan, Enge
land binnen 10 minuten zou volgen.
11-11-1941. Gebaseerd op informatie
van de luisterdienst waarschuwde
Frank Knox, Min. v. Marine voor de
dreiging in de Pacific. De Vs Ambas-
8
