De nacht waarin ik gehuwde vrijgezel werd
HOTEL "DE RUITER" HOUTHEM
bij Valkenburg (Z.L.), St. Gerlach 43
tel. 04406 - 4 03 18.
Ambon aan de vooravond van de bezetting
Toen ik, enkele dagen voor de Japanse inval op Ambon, in een verduisterde
nacht naar mijn radio luisterde - onder meer naar het bewogen beroep van onze
vertegenwoordiger van het Koninkrijk der Nederlanden, de Gouverneur Gene
raal: burgers van Ambon houdt standi Alle schade zal U vergoed worden
- schrok de stille stad op door luid claxongeloei en schreeuwende stem
men. Een auto reed als een razende claxonnerend door de straat en iemand
schreeuwde mij toe: wil je je gezin evacuerenover een uur varen we
weg naar Australië
Mijn vrouw en driejarig zoontje had ik
ondergebracht in een schuilhut in een
bomvrij ravijn. Met een getrouwe man
doer ben ik erheen gesneld en heb
hen van hun bed gelicht. Wadend en
struikelend door de kali droegen wij
ze naar huis, pakten een handkoffer
tje en fietsend raceten we door de
inktzwarte duisternis naar de kade,
onderweg begeleid door het gehuil
van de sirenes voor een nieuw lucht
alarm.
Daar lag, verduisterd en nauwelijks
zichtbaar in het donker, een enorm
Australisch passagiersschip, met 400
hutten! Het had, begeleid door twee
torpedobootjagers de uiterst gevaar
lijke reis naar Ambon ondernomen om
zieke Australische militairen en alle
vrouwen en kinderen te evacueren.
De territoriaal commandant van Am-
bon wilde dit echter - tegen de wens
van de Resident - officieel niet toe
staan, om de achterblijvende militai
ren niet te demoraliserenWoe
dend reageerde de gezagvoerder van
het schip door op de bovenomschre
ven wijze de burgers vanuit een auto
op te roepen.
Binnen een uur verdween het schip
in de zwarte nacht, met slechts 40
vrouwen en kinderen aan boord
Hoeveel kostbare levens zouden niet
gered zijn als anders beslist was!
Met stomheid geslagen, maar overge
lukkig dat voor hun gezinnen althans
de evacuatie een feit was, bleven de
weinige wegbrengers op de kade ach
ter. De Resident stond er machteloos
en huilend bijook zijn gezin had
"de boot gemist"
Het convooi bereikte veilig Port Dar
win, onderweg tevergeefs gevolgd
door een grote Japanse vliegboot en
na een onderzeeboot-aanval met suc
ces afgeslagen te hebben.
Enkele dagen later werd Ambon on
der de voet gelopen door de over
macht van een niets ontziende bezet
ter en verdwenen wij, met de vele
achtergebleven vrouwen en kinderen,
in de kampen, ten prooi aan terreur,
ziekte, honger en dood.
Op de avond vóór de inval werd Am-
bon op gezag van de territoriaal com
mandant, ontruimd. Onze huizen en
bezittingen vielen in handen van de
Japanners en ten prooi aan plunde
raars
Weinig besefte ik toen, dat onze ge
hele inboedel en alles wat wij bezaten,
op het moment, dat ik mijn vrouw en
kind naar het reddende Australische
schip bracht, officieel geliquideerd
waren
Toen ik - na de oorlog nog een paar
jaren zwoegend aan het herstel van
het geteisterde land om gezondheids
redenen het zinkende schip had moe
ten verlaten (eind 1948) en in Neder
land moeizaam een nieuw bestaan
moest opbouwen, troffen wij ons va
derland als een koude, onverschillige
samenleving, die ons "oud-kolonialen"
node opnam, vervuld van eigenbelang
en ten koste van alles belust op
"Marshall"-hulp van derden.
Dank zij de onvolprezen bijstand van
particuliere instanties werd ons "kre-
peer-geval" zoals men dit hier offici
eel noemde, opgelost door de toe
kenning van een duplex-huisje, dat we
nauwelijks konden inrichten. Ons na
de oorlog gespaard salaris was im
mers door het Nederlands-Indisch
Gouvernement wegens "tekort aan
contanten" grotendeels "tegoed ge
schreven" in Indonesië. Daarvan heb
ik nooit meer een cent teruggezien.
Toen kwam de watersnoodramp in Ne
derland, waarbij een aantal Nederlan-
landers in Zeeland - een fractie van
het aantal Nederlandse slachtoffers
uit Indonesië - have en goed verloren.
Dank zij een bewogen en effectief
beroep op de wereld stroomde het
steungeld binnen.
Zóveel, dat men het niet óp kon. Ten
slotte overwoog de regering om er
dan maar wat van te besteden aan de
verpauperde "kolonialen", de slacht
offers van de Japanse ramp
Naar ik meen werd dit besluit geno
men op instigatie van de NIBEG; wij
noemden deze toevallige summiere te
gemoetkoming, uit een buitenlandse
beurs althans onrespectvol "de Nl-
BEG-fooi".
We mochten formulieren invullen en
beleefd een beroep op steun doen.
De regeling nu was zo, dat de bij de
Japanse bezetting geïnterneerde ge
zinnen een zeker bedragQe) toegewe
zen kregen. Zij echter, die op het
moment van de inval vrijgezel waren,
werden hiervan grotendeels uitgeslo
ten en bedeeld met enkele honderden
guldens. Daarbij ging men van de o-
verweging uit, dat een vrijgezel in
Indonesië doorgaans nog geen inboe
del of belangrijke bezittingen te ver
liezen had
Riant uitzicht op het Geuldal
doet denken aan de mooie rustige om
geving van de Preanger
Zeer geschikt voor diegenen die op me
disch advies een rustkuur moeten onder
gaan.
Met dieet-patiënten wordt rekening ge
houden
Alle kamers centraal verwarmd en voorzien
van warm en koud stromend water.
Prijzen per persoon en per dag; incl. be
diening en B.T.W.. Logies met ontbijt
f 20,p.p.p.d. Half pension 30,p.p.
p.d. Kamer met douche en toilet, logies
met ontbijt f 30,p.p.p.d. Kamer met dou
che en toilet half pension f 38,p.p.p.d.
DIE GOEJE, OUWE
TIJD
Bedienden betaalt men gewoonlijk te
Batavia als volgt:
Binnenjongen f 12,a f 15,
Kokkie 12,— a 15,
'Meid 10,— a 12,
Tuinjongen f 10,
maar dan is men van alles af, wat het
gemakkelijkst is voor lieden, die pas
hier komen te wonen; wel is het eene
oude indische gewoonte, dat men na
afloop van de rijsttafel het restant er
van onder hen verdeelt; maar is er
weinig over, dan hebben ze geen re
clame.
"De Echo", weekblad voor Dames in
Indië, 27-1-1901.
Het bleek toen, tot mijn verrassing,
dat ook ik op het moment van de in
val vrijgezel was. Immers ik had toen
al gedurende enkele dagen geen gezin
meer, en werd geacht ook geen in
boedel of ander bezit achtergelaten
te hebben
Zo had dus het Koninkrijk der Neder
landen weer een paar dubbeltjes uit
gespaard! Zelfs de "fooi" bleef onder
de masteen waarlijk koninklijk
gebaar
STOÏCIJN
Naschrift.
Men voert soms aan, dat ik toch het
voordeel had genoten, dat mijn gezin
in Australië onder Nederlands gezag
en op kosten daarvan gastvrijheid had
genoten.
Na de oorlog werden echter alle kos
ten tot op de laatste cent op mijn sa
laris gekort!
Met nadruk wil ik hier stellen, dat ik
voor de redding van mijn vrouw en
kind gaarne al ons bezit en meer nog
had opgeofferd!
Dat ik het bovenstaande aan de orde
stel is om een onvergefelijke onbillijk
heid van de Nederlandse Staat te
signaleren.
20
