NA EEN HALVE EEUW
Naar aanleiding van een artikel van
de heer J. H. Ritman "Zo was Indië
in uw blad No. 11 van 15 januari j.l.
kan ik U tot mijn vreugde mededelen,
dat ik genoemd boekwerk bij toeval
in de boekhandel "Lijter Nijpels" te
Maastricht gekocht heb.
Hoewel de gepubliceerde foto niet
voor de volle honderd procent zijn
(hoe kan het ook anders!), daar ze
reproducties zijn van weekbladen,
krantenknipsels etc., ben ik toch te
vreden over dit boek en zal ik het
beslist in ere houden, temeer waar op
pagina 52 een foto is afgedrukt van
mijn in het jaar 1929 verongelukte zus-
te Pauline Blom.
Ik was diep geschokt toen ik in boven
genoemde boekhandel het boek door
bladerde en de foto van mijn zuster
zag. Het was of ik door de grond ging.
Ik dacht dat ik droomde en was ge
woonweg sprakeloos wan verbazing.
Een foto, en nog wel de omstreden
foto van mijn zuster en dat na bijna
48 jaren!
Ik wil U het droevig relaas hieronder
vertellen, hoe mijn zuster Pauline 48
jaar geleden aan haar einde kwam:
Het was om precies te zijn op 8 juni
1929 (ik Was toen 14 jaar oud) dat
ik op een middag (het was zondag)
met enkele vrinden aan het voetbal
len was op de aloon-aloon te Modjo-
kerto, toen ik onder het spel plotse
ling werd weggeroepen door een meis
je (haar naam was Elly Severijns) die
me toeriep: "Willy, je moet gauw naar
huis, je zus Pauline heeft een ongeluk
op de Brantasbrug". Ik sprong onmid
dellijk op mijn fiets en haastte mij,
hoewel ik tot overmaat van ramp een
lekke voorband kreeg, naar de plaats
des onheils. Op de brug, zo genoemd
naar de rivier de "Brantas", zag ik
veel mensen op de plaats van het on
geluk. Wat ik toen daar meemaakte en
zag zal mij mijn hele leven bijblijven!
Mijn zuster Pauline lag daar te
zieltogen, badend in haar bloed. De
aanblik zo mijn zuster te zien lij
den ontnam mij de moed dichterbij
te komen, zo van streek was ik. Ik
beefde over al mijn leden. Opeens
zag ik mijn vader met de auto naast
de chauffeur aankomen. Klaarblijkelijk
was hij ook al gewaarschuwd en had
hij niet eens de tijd zich te kleden,
maar was in pijama. Hij was geheel
overstuur en gebaarde mij dat ik naar
huis moest. In allerijl werd mijn zuster
naar de dokter getransporteerd waar
bleek dat zij reeds was overleden. Het
ongeluk gebeurde niet zoals in het
boekwerk "Zo was Indië" is vermeld,
dat mijn zuster in botsing kwam met
een auto, maar geheel anders. Op die
rampzalige middag reed mijn zuster
met haar "Matchless"-motorfiets de
Brantasbrug op. Juist op dat zelfde
moment kwam een botjah-angon (hoe
der) met zijn karbouwen de brug op.
Doordat er ook ander verkeer was,
1 - I
o.a. auto's werden deze dieren schich
tig en een van de karbouwen kwam,
toen mijn zuster met haar motorfiets
passeerde, met grote kracht tegen
haar aan zodat zij met motor en al
omviel. De auto die vlak achter haar
reed kon haar niet meer ontwijken
en mijn zuster viel toen met haar
hoofd onder het voor- en achterwiel
van de wagen. Zij was vrijwel op slag
dood. Ze was pas 22 jaar oud en
was verloofd met een zekere Willy
Bigot van Surabaja en ze was bezig
aan haar huwelijksuitzet toen ze op
zo'n tragische wijze om het leven
kwam. Ik vermeld nog dat mijn zuster
haar motorfiets, tegen de wil van mijn
vader, kocht bij de Motorenhandel van
Gerrit de Raadt in Kaliasin, Surabaja.
Daar werd een foto van haar gemaakt
met de bedoeling de foto af te druk
ken in 't weekblad D'Oriënt en tevens
reclame te maken voor zijn zaak. He
laas heeft wijlen de heer de Raadt de
bewuste foto pas afgedrukt toen mijn
zuster reeds was overleden. Dit was
echter niet naar de zin van mijn vader
en hij wilde een proces beginnen te
gen de heer de Raadt. Het is echter
al zolang geleden dat dit gebeurd is,
dat ik mij niet meer kan herinneren,
of het proces toen is doorgegaan. In
ieder geval was .mijn vader er kapot
van bij het aanschouwen van de foto
in 't weekblad D'Oriënt, dat hij dagen
lang niet wilde praten en zelfs zich
afzonderde, want mijn zuster Pauline
was zijn lievelingsdochter.
Al met al is het toch verwonderlijk,
dat ik na bijna 48 jaar (ik ben nu 62
jaar oud en gepensioneerd P.T.T.
ambtenaar) zo onverwachts gecon
fronteerd word met het verleden en
de omstreden foto van mijn zuster
Pauline, die steeds in onze huiskamer
in Indonesië (Modjokerto) heeft ge
hangen, doordat ik bij toeval eens
ging snuffelen bij een boekhandel,
waar ik vrijwel nooit kom. Ik zeg maar,
Gods wegen zijn wonderbaar en on
naspeurlijk.
W. J. BLOM
POLITIEK IN TONG-TONG
EN NOG IETS
Het wederwoord van JHR, waarvan de
laatste zin luidt: "Er is dan ook, be
halve onze geachte opponent, niemand
die zich over de publicatie van dit in
gezonden stuk heeft beklaagd."
Dit laatste wil nog niet zeggen, dat
iedereen het er mee eens was. Ikzelf
ben het geheel eens met de Heer van
Koot. Tong-Tong is zichzelf en geen
Elsevier of Haagsche Post.
Ook over Heimwee zou ik graag iets
willen zeggen. Heimwee is een ziekte
die verlamt.
Wat "men" van ons Indo's heimwee
noemt, is gewoon het zich met liefde
en dankbaarheid herinneren van ons
geboorteland. En "Hot-straf" de men
sen, die vergeten, en "Hot-straf" nog
veel meer de mensen, die willen ver
geten. F. CRAMER
El Atabal, Malaga
TABAK (II)
N.a.v. het artikel van F. Cramer: "Ta
bak" (T.T. no. 12) nog het volgende:
Lempeng in het Soendanese woorden
boek van S. Coolsma, 2e druk, 1913,
is lempeng reeds genoemd. Wat men
in het kamp leerde was goed Soen-
danees.
Sakodi bako hoeveelheid stukken
gekerfde tabak van 20 lempengs.
Ngeureut bako tabak snijden (ker
ven). De vers gesneden tabak is fijn
van draad en vormt een "warrig ge
heel". Dit wordt op palangar droog-
rekjes van awi bamboe) latjes van
ongeveer 70 x 50 cm gelegd (gespreid)
en in de zon gefermenteerd. Bij het
snijden verspreidt het tabakssap zich
door en over de snit en kleeft door
indamping eraan vast. Wanneer de
tabak aldus een egale kleur heeft ge
kregen, worden de palanger meer
voud) in huis/schuur gebracht en de
tabak verder wind-gedroogd totdat
een zekere - mindere - vochtigheid
bereikt is. Dit wordt op gevoel, door
ervaring bepaald.
Hierna wordt de tabak verpakt in ge
droogde en geplette gebog pisang-
stam. De pisangstam heeft - net als
de ui, de bloembol enz. z.g. "rokken",
maar dan lang.
J. P. JANETTE WALEN, Ing.
GORITA JAVANAISE (II)
Als planter kom je van alles tegen en
leer je een heleboel "sidelines". Zoals
o.a. de sindiran's, sindir verbloem
de spreekwijze, verbloemde uitdruk
king
Eerst de goerita. Uit de tijd van de
geboorte van mijn oudste zusje in
Batavia, herinner ik me wel zulke din
gen aan de drooglijn te hebben zien
hangen: een klein lakentje met rijen
bandjes aan twee zijden. Later, op de
(lees verder volgende pagina)
6
