(VII)
ETENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN (I)
Indonesisch leren van Tante Koes
Makanan Indonesia dan Tiong Hwa.
Mocht U het nog niet weten, dan weet
U het nu. De marketing-manager van
een groot conserven bedrijf in Baarn,
zei het volgende en ik citeer: "De
rijsttafel is een uitvinding van de Toe
an Besar die 's avonds op zijn kolonia
le veranda in Indië zat en de djongos
de ene schotel oosterse lekkernij na
de andere liet aandragen. In die tijd
werd de rijsttafel een alledaags ge
recht voor de koloniaal. Voor het volk
was het nog een feestmaaltijd. Nasi
was een mengsel van rijst en over
blijfsels van de rijsttafel en werd de
dag erop als ontbijt door het perso
neel genuttigd." Einde citaat.
Typisch. Als men het in dit land heeft
over "nasi", dan wordt bedoeld ge
bakken rijst of nasi-goreng. (Als ik
het heb over "kentang", dan bedoel
ik patates frites en geen kentang ong-
klok!) Probeer niet het ze uit te leg
gen, het lukt je niet. Meneng waé
ik blijf maar setil). Hoe noemt men
eigenlijk de gewone gekookte of ge
stoomde rijst?
Men spreekt ook van "kokosmelk",
als klapperwater of de vloeistof waar
mee de klapper is gevuld, wordt be
doeld. Men kent het woord "klapper"
ook niet, maar zegt "kokosnoot". E-
venmin pisang of katjang, maar ba
naan en pindanoot! Piet, klim eens
vlug in de bananestruik om wat pinda
noten te plukken!' Gek hè? Dat men
het rijpe vruchtvlees van de klapper
raspt en vervolgens uitperst, waarna
men een spierwitte vloeistof krijgt,
welke men "santen" of klappermelk
noemt, weet men niet.
Ik heb nog wat moois voor U. Uit een
krant. "Pa in de keuken" door Lucul-
lus. Ik citeer: "Bami. De post brengt
mij een briefje van onze vriendin hier.
Een beloofd recept van bami. Ik ont
houd u dit niet. En schrijf voor u op:
Een groene of witte kool heel fijn snij
den en in (gewone) olie smoren. Olijf
olie past volgens haar niet. Goed uit
gelekte fijngesnipperde prei op de
kool doen. Doe daar twee eetlepels
kerriepoeder bij en dezelfde hoeveel
heid gemberpoeder. Laat dit alles
smoren, maar zo dat het geen pap
wordt.
Een stuk varkenshaas, twee stukken
rundvlees en een stuk lamsvlees bra
den we in plakken. Licht zouten. Als
het vlees afgekoeld is snijden we dat
in blokjes. Snijd twee plakken ge
kookte ham in kleine stukjes. In een
pan kokend water doen we de bami
(in Frankrijk mag u de patés gebrui
ken). Hooguit vijf minuten, zoals je
tong filets kookt. We gieten de bami
af (zij spoelt ze NIET koud af, in een
vergiet!) en mengen alles door elkaar.
Doe er een theelepel suiker in en wat
ketjap. Aan tafel doet iedereen er naar
smaak nog ketjap in, sambal bij en
citroensap op. Denk er aan", zegt ze,
"de citroenen in de lengte snijden."
Einde citaat.
En hier volgt een ander recept, maar
dat is van mej. W. C. Keyner!
Bamie met saus. V2 kattie gekookt
varkensvlees, 1 kattie droge mie, 10
cent garnalen, 10 stuks rode uien, 10
stuks bawang poetie, 4 a 5 eetlepels
reuzel, fijn gesneden reboeng, selde
rie, daon bawang, polong, koetjai, tau
gé, ketjap, peper, en zout naar smaak.
Bereiding. Men weekt de mie ruim een
kwartier in koud water, haalt ze daar
na met reuzel van elkaar en laat ze
een paar minuten stomen. De garna
len worden gepeld en het varkens
vlees in kleine stukjes gesneden. Nu
fruit men de bawang poetie in de reu
zel lichtbruin, voegt hierbij de bouil
lon, de groenten, de garnalen, het var
kensvlees, de ketjap, de peper en het
zout: de mie doet men het laatst erin.
Op de pasar kan men soms verse mie
krijgen: mie mag niet te lang gekookt
worden. Als men de bamie opge
schept heeft, doet men wat gebakken
uien erop.
Bamie goreng. Precies dezelfde be
reiding, doch met heel weinig bouil
lon. Men kan ook een weinig fijn ge
maakte tautjo in de bamie doen.
Lieve mejuffrouw Keyner: ik ga maar
met u mee ja? Dan hoef ik geen witte
en groene kool te eten, proef ik de
garnalen, de bawang poetih, de reuzel
(geen gewone, geen olijfolie, maar
reuzel) geen kerriepoeder, geen gem
berpoeder, geen rundvlees en geen
lamsvlees, maar bamie, zoals die be
hoort klaargemaakt te worden I I I
G. H. BARTMAN
DE TUIN. KEBUN.
- (ik heb) Goede mest, mevrouw! - Pupuk bagus nyonyah!
- Hoeveel kost het de mand, Pak? - Berapa sekeranjangnya, Pak?
- Driehonderd. - Tiga ratus.
- Goed. Breng het maar naar ach- - Baik. Bawa saja kebelakang.
ter. Doe het onder die nangka- Yah, dibawah pohon nangka itu.
boom.
- Zo'n grote boom en hij bloeit nog - Pohon sebesar ini belum juga
niet eens, mevrouw berbuah ya nyah?
- Dat is het (probleem) nu, Pak. - Itulah Pak. Tiap kali berbuah se-
ledere keer als de vruchten zo besar ibu jariku, mengering lalu
groot zijn als mijn duim, verdro- jatuh.
gen ze en vallen af.
- Hebt U kippe - afval, mevrouw? - Apakah nyonya mempunyai pu
puk ayam?
- Kippe - afval? Waarvoor? - Pupuk ayam? Untuk apa?
- Om uw boom te bemesten. Be- - Untuk memupuki pohon nyonya.
dekken met klappervezel en dro- Ditutup dengan sabut kelapa dan
ge bamboebladeren. Daarna ver- daun bambu yang kering. Kemu-
branden. Als hij nog geen vruch- dian dibakar. Kalau tidak berbu-
ten draagt, mag U mijn hals af- ah, boleh potong lèhèr saya.
snijden.
- Kun je morgen terugkomen? - Apakah Pak Bon besok kembali?
Neem tegelijk kippe-afval voor Bawakan sekali pupuk ayam.
me mee.
- Het is beter om op het.begin van - Lebih baik tunggu sampai awal
de regentijd te wachten. Dan kan musim hujan. Biar abunya bisa
de as tot aan de wortels door meresap sampai akar-akar-nya.
dringen. Aan het eind van de Nanti pada achir musim diulangi
moeson moet het herhaald wor- lagi.
den.
- Vanwaar weet je dat toch alle- - Darimana Pak Bon tahu semua
maal? itu?
- Ik heb bij meneer van der Sluys - Saya dulu bekerja pada tuan
gewerkt. Hij is landbouw consu- SLès. Dia iambau.
lent.
- Ach, dan kan je wel een voor- - Wah, kalau begitu, Pak Bon bisa
lichtingsbureau Voor planten op- mendirikan biro konsultasi per-
richten. tanaman.
- Wat is dat, mevrouw? - Apa itu nyah?
Landbouw consulent Insinyur Perkebunan. Pak Bon afkorting van
Pak kebon tuinman. Lambau verbastering van Landbouw. Alles
wat betrekking heeft met bomen en planten wordt lambau genoemd.
8
