TONG TONG,
HET ENIGE BLAD DAT
DOOR ZIJN LEZERS
WORDT GESCHREVEN.
BATAVIA
Met alle lof voor de prachtige repro
ducties der oude foto's in "Batavia,
Koningin van het Oosten", zij het mij
vergund de ondervolgende opmerkin
gen te mogen maken omtrent de tekst.
a. Stadhuis van Batavia.
De woningen op de voorgrond rechts
werden tot 1920 nog bewoond door
Chinese meubelmakers. Dit blok wo
ningen sloot aan op de Zuidzijde van
de gedempte Leeuwinnegracht. Toen
maals trof men slechts aan het Noor
delijk deel van de Prinsenstraat tot
pakhuizen omgebouwde woningen.
b. Rede van Batavia.
De omschrijving is niet juist. Op de
voorgrond de z.g. Vierkantsbrug. De
onregelmatige vierhoek is de oude
vismakt "Pasar Ikan". Op de achter
grond winkels (petaks), waar allerlei
visgerei te koop lag.
c. Pintu Kecil.
Waarom wordt deze naam in verband
gebracht met een kleine sluis. Ten tij
de der V.O.C. stond aldaar de inmid
dels afgebroken Diestpoort. Deze
poort werd de Pintu Kecil genoemd,
zulks in tegenstelling met de Nieuw-
poort, in de volksmond Pintu Besar
geheten. Voor de demping van een
deel van de oorspronkelijke loop der
Ciliwung, stroomde het rivierwater van
links de Kali Besar in.
d. Buiten Nieuwpoortstraat.
Het onderschrift is niet juist. De Bui
ten Nieuwpoortstraat is rechts, het
geen elke plattegrond van Batavia (Ja
karta) bevestigt. De straat op de foto
vertoont bochten. Het komt mij voor,
dat het een foto is van Pintu Kecil
tussen Toko Tiga en Kali Besar West.
e. Europese woning op Rijswijk.
Ik zou gaarne willen weten op welke
hoek van Rijswijk en Gang Secretarie
dit huis heeft gestaan. Tot voor kort
stond een dergelijke woning naast de
toenmalige sociëteit "De Harmonie",
welk huis een hele tijd o.m. werd be
woond door dokter Hoogenstraten.
f. De Stadsschouwburg.
Het huis naast de schouwburg was
het toenmalige café "Cecilia" van wij
len de heer C. F. L. Contze. Menig
schouwburgbezoeker heeft daar tij
dens de pauzes zijn dorst gelaafd.
g. Gunung Sahari.
De onderschriften zijn verwisseld. Wat
Zuid is moet ten rechte Noord zijn en
omgekeerd.
h. Salemba.
Welk gedeelte van Salemba geeft de
ze foto weer. De namen Salemba en
Matraman werden vaak dooreen ge
haspeld. De foto zou best de Matra-
manweg kunnen voorstellen, gezien
vanaf de Berenlaan en Kanonlaan naar
het Zuiden. Aan de rechterkant de
toenmalige officierswoningen.
i. Meester Cornelis.
Ik vraag mij af, of de omschrijving wel
juist is. De mogelijkheid is niet uitge
sloten, dat er een vergissing heeft
7 uTt
plaats gehad. Het zou heel goed heb
ben kunnen zijn, dat de fotograaf mid
den op Bidara Cina stond met zijn
toestel noordwaarts. Dan heeft men
links de Pasarstraat en rechts de Kerk
straat.
Misschien zijn er lezers of lezeressen
van de oude garde, die een en ander
nog nader kunnen toelichten.
W. R. F. BOK
WAARVOOR
Volgens "van Dale" is heimwee het
verlangen naar de geboortegrond (e-
ventueel ziekelijk, doch normaal ge
bruikt men het als een diep geworteld
verlangen).
Ik vond dan ook, dat Bzztön deze titel
misbruikt heeft om vele mensen op
17 januari jl. Bzztón-waarde te doen
leren. Ikzelf was die avond erg te
leurgesteld en vroeg mij af, hoe het
mogelijk was, dat Rob Nieuwenhuys
aan zo'n avond zijn medewerking wil
de verlenen. Hij, die al zijn boeken
schrijft voor hen, die gewoon heim
wee hebben. Dan ook geen boeken
geschreven!
Ik had eerst geen zin erover te schrij
ven. Onbegonnen werk tegen dat door-
gedraaf van Aya Zikken, Hella Haasse
en Margaretha Ferguson. De twee
eerstgenoemden kunnen nauwelijks e-
nige binding met Indonesië hebben; ze
gingen jong naar Nederland terug en
vóór de oorlog. Het thema "heimwee"
heeft niets te maken met wat zij die
avond zonodig te berde moesten bren
gen.
Wat de Nederlanders vroeger even
tueel verkeerd hebben gedaan in In
donesië, paste geheel in die tijd. In
Nederland en andere Europese landen
waren de arbeidstoestanden net zo,
misschien wel erger.
Ik citeer schilder S. Sudjojono die in
een interview zei: "Geen politiek, dat
geeft wel problemen, geen oplossin
gen; menselijke relaties moeten de
basis zijn voor betrekkingen". Hij had
het verder over het "natuurlijk socia
lisme" in Indonesia. Ik geloof, dat het
"natuurlijk socialisme" is waarnaar wij
heimwee hebben, naar die oude, inner
lijke beschaving. Een pluim voor Ma
rijke Merckens, die maakte de hele
avond goed, door haar voortreffelijke
voordracht van een van Tjalie's gewel
dige verhalen. Zo'n avond had ik ver
wacht.
De reden waarom ik nu toch schrijf,
is een reactie op Rob Nieuwenhuys'
herhaling van wat hij die avond in
het Bzztón Theater heeft gezegd in
een artikel in de Tong Tong van 15-2-
"77, zonder de toespraken van de an
dere sprekers. Waarom überhaupt der
gelijke stukken in T.T.?
E.B.
Discussie over heimwee VOORGOED
gesloten. Als we nu afspreken dat op
het schrijven van het woord alleen,
een boete van 10,staat, bestemd
voor de- Bruine Bus! - L.D.
INDONESIA MERDEKA (II)
Omtrent "Discussie over Indonesia
Merdeka" van de hand v. Dr. H. J. de
Graaf in Tong-Tong van 15 jan., waar
terecht JHR. critiek op uitoefende. Ik
zou nog verder willen gaan.
I. Soekarno streed tegen niet-lndone-
siërs! Dit is pertinent onwaar. Hij
streed vóór "Indonesia Merdeka". Ve
le "niet-lndonesiërs" streden met hem
mee. En vele Indonesiërs vochten met
ons mee voor onze "Commonwealth".
Onder "niet-lndonesiërs" somt de
Graaf op "Nederlanders, Indo-Europe
anen, etc."
Indo-Europeanen waren en zijn Neder
landers, vandaar dat zij kunnen emi
greren naar Canada, U.S.A. en Aus
tralië.
Alleen in Zuid-Afrika mogen alleen
Nederlanders "in engeren zin" komen.
II. Soekarno wordt niet de eer gege
ven die hem toekomt. Hij was en is en
zal blijven "de Vader des Vaderlands"
voor de Indonesiërs. Hij wordt ook als
zodanig internationaal erkend, zowel
door Rus als Amerikaan.
III. Het KNIL met het KL samen zouden
het op den duur verloren hebben. De
Fransen hadden goede soldaten en
voortreffelijke officieren, maar ze kon
den 't niet winnen in Marokko, Algerije
en Vietnam. De Engelsen konden niet
winnen van de Mao-Mao. De Duitse
divisies konden het niet winnen van de
guerilla van Tito. Zo zullen de blanke
regeringen, indien ze koppig blijven
het op den duur verliezen in Rhodesia
en Zuid-Afrika in 5 tot 50 jaar.
IV. Er was natuurlijk rassendiscrimi
natie in het oude Nederlands-lndië.
Maar minder in onze kolonie dan o.a.
in U.S.A. waar de neger "Amerikaans
Staatsburger" is, maar nog altijd se
gregation bestaat, b.v. op school hier
en daar en in de huwelijkswetten hier
en daar.
F. CRAMER
(De inzender is tégen politiek in T.T.
(zie vorig no. pag. 6) - JHR.)
P.S. Over het derde oog!
Men moest er eigenlijk één in z'n ach
terhoofd hebben. - F.C.
(lees verder volgende pagina)
8
