<3-lerinnerinc) aan het iStille <S)al
"TJIDENG
ZWART OP WIT"
Het was Pinksteren. Verschillende mensen hadden al eens
gezegd: ga toch eens naar Midden-Java. Er is zoveel moois
te zien, maar we waren - d.w.z. mijn man, nooit vrij - om
zo ver weg te gaan. Maar nu zou het gebeuren. We zouden
naar de Boroboedoer gaan. Dus werd de zware motor
- een oorlogs H.DJ - uit de garage gehaald en ik achterop,
over m'n knieën een fietspomp, voor het geval, dat
Want pech bleef zelden uit.
Voorlopig was de weg bekend, van Bandoeng via Tasik-
malaja - Tjiamis naar Maos. Is dat niet een van de mooiste
stukken natuur van heel de wereld? De Nagreg helling af!
Voet op de rem - in tweede versnelling schoven we langzaam
naar beneden, rechts de hoge steile, dichtbegroeide berg
wand, links een diep ravijn. Op een klein, vlak stuk hielden
we stil, om even te rusten, vooral de motor had dat wel
nodig. Ik liep een smal steil voetpaadje af en stond op een
helling; voor me was een nauw dal in de diepte, bedekt met
sawahs. Het was er doodstil. De sawahs lagen stil te blin
ken, goudgeel. Alleen het zachte piepende zoeven van een
kleine bamboe-molen. Hoe lang ik er stond, weet ik niet.
Dit is de Schepping, zoals ze geschapen is, dacht ik. Deze
stilte is de positieve stilte, die veel meer zegt, dan de mens
ooit zeggen kan.
Ik heb de Boroboedoer gezien de volgende dagen. Ik heb
ervan genoten en het nooit vergeten, maar dit stille dal is
voor de rest van mijn leven diep in me blijven leven.
ADDIE
Sawahs en bamboe ten Noorden van de fabriek van de
onderneming Tjikasoengka. (Foto Pfaeltzer)
EEN SOERABAIAAN HIJ VERTELT
Eerst maar ik vertelt van kennis, ik
ontmoet hem na Jappen- en bersiap-
tijd op Simpang bij 't soos. Hij seg:
"Hallo, Tjoh". Ik segt: "Hallo, Dong.
Naarwaar jij en jij doet wat voor kopen
eten." Hij seg: "Ik weer dagang (zelf
handelen) zoals toen vroeher." Deze
Peh, hij praten ook rood-wit-blauw,
gebruik veel woorden van begrijp niet.
Hij nooit opgepak door Jappen zoals
ik, in concentratie-kamp; daarom hij
spreek van consternatie-kamp of con
versatie-kamp.
Verder hij vertel mij: "In bersiap tijd,
ik bijna geluncht (gelyncht) door pe-
moedas. Buiten Soerabaia ister nog
veel gorilla-troepen (guerilla). En je
weet si Willem S. toen wij nog in
Kruiserkade na bevrijding". Ik seg:
"Ik weet". Hij seg: "Wij nog mag niet
de stad in, goerka's vechten tegen
Javanen. Onveilig, deze. Maar si Wil
lem hij probeer toch; M.P.-ers stuurt
hem terug. Volhende dag hij probeer
weer, weer terug. Derde dag hij pro
beer weer, weer terug; hij is een si
mulant".
Als je praat over voetbal, hij seg: "Ik
vroeger ook gevoetbal, als slenter
voor." Maar toen ik hem ontmoet op
Simpang, hij vraag: "Tjobah Tjoh, jij
help mij". Ik segt: "Helpen wat"? Hij
seg: "Helpen zoeken voor mij gerui-
neerde typiste voor mijn kantoor". Ik
segt: "Als geruineerde typiste, gam-
pang, ister veel; maar jij zoeken ge
routineerde typiste". Hij seg: "Itoe
diah". Ik segt: "Deze typistes ister
niet, allemaal al werken bij A.M.A.C.A.
B. (Engels tijdelijk bestuur) of op kan
toor. Maar jij, mata krandjang, loe,
als voor betalen nja, hoe? Jouw kan
toor zo groot als hoofdkantoor B.P.M.,
of kajah kandang ajam?" Hij seg:
"Soedah maar, als gotong rojong jij
wil toch niet, ik maar zoeken zelf." En
toen hij loop weh. Als nog ver, her
kennen hem makkelijk, met bril en
koeping lowoh.
Op een keer, onder kennissen, vertel
de hij steeds over "hele gonden". Ik
begreep hem niet en vroeg aan mijn
vrouw: "Wie is toch die Hillegonde,
een vriendin?" Neen", zei mijn vrouw
hij bedoelt "gele honden", de jappen".
Soerabaia was nog in handen van de
Engelsen en een keer hield hij een
Engelsman aan en zei: "I want to go
to the heaven". (Meerijden.) De En
gelsman zei: "Well, that's easy, just
kill yourself". Hij zei: "No, where the
ships are". "Oh, you mean the har
bour. Well get in."
Een andere kennis, motorhandel (niet
Gerrit de Raadt, kende ik zeer goed,
daar ook in 1928 mijn 350 cc Matchless
gekocht) in Kaliassin, had een Engel
se klant, en plotseling zei hij tegen
die klant: "Do you see that sleng in
the biem?" (meaning: that snake in
the three.) Ten slotte, doet me den-
ken aan die man, die tegen een meis
je zei: "Please, speak those 3 words,
that make me walk on air". She;
"Go, hang yourself".
So long, friends, volgende keer weer.
K. M. GRAICHEN
een bundel humoristische vers
jes en tekeningen over het leven
in de vrouwenkampen
door I. Tuckermann en
G. K. M. de Ruyter de Wildt
Voorintekenprijs 7,50 incl. por
to f 9,tot een maand na ver
schijning. Daarna 9,50 incl.
porto 11
BOEKHANDEL TONG TONG
Prins Mauritslaan 36, Den Haag
9
