LANG LEVE DE FLES! Poïrrïé F.H.W. N. ENGKU, TENGKU OF TEUKU. Van twee lezers kregen wij op dezelfde dag artikeltjes toegezonden, beide betrekking hebbend op DE fles. Voor Hollanders staat het woord meestal synoniem voor een geestrijk vocht ("hij is aan de fles") voor ons uit Indië betekent "het verknocht zijn aan de fles" nog altijd een hygiënische ge woonte die we - gelukkig - nog niet kwijt zijn geraakt. Nu betreft het ene ingezonden stukje een persoonlijke ervaring, het tweede was een knipsel uit het voorlichtings blad van het energie- en waterleiding bedrijf. Er is al veel vaker door medici geschreven dat water schoner maakt dan papier, maar het heeft drie en een halve eeuw geduurd voor Nederlan ders in Nederland "aan de nassi" gingen, in het aannemen van goede gewoonten is men hier zo vlot niet, dus even geduld nog maar! Nog steeds vind ik het een onbegrijpelijke zaak dat men voor modderige handen wel water gebruikt, maar voor iets dat toch wel smeriger mag heten volstaat met een stukje papier! Kort geleden was ik bij een 80-jarige dame op bezoek, die maar zes jaar van haar jonge leven in Indië had ge woond. Haar mooiste herinneringen waren dus tempo doeloe. Toen ik van haar toilet gebruik maakte, ontdekte ik tot mijn grote vreugde een batterij botol tjebok, keurig in een rekje, net (Vervolg: "Brieven over") TERUG Het deed mij goed het oude vertrouw de Blad weer na twee jaar in de handen te kunnen houden. Op een gegeven moment denkt men zich los te kunnen maken van een lijfblad, een binding die al jaren be stond, maar dan blijkt toch op een be paald moment dat men iets mist, dat men niet meer tot die groep behoort, die toch onze groep is. In W. Borneo, waar ik jaren werkte, noemde men de Panembahan, een sultan van lagere rang, Tuanku, gauw verkort tot "KU" zonder meer, als men op diens vraag "ja" wou antwoor den. Engkau was er jij of jou, verkort tot Kau. Na al die jaren weet ik nog niet, wat men zegt tegen een vrouw als men "U" wil zeggen. Het moest zijn "Prangkaya", maar ik hoorde het nooit zeggen. Het was altijd wel mogelijk om de zin in te kleden zonder het woord "U". Men sprak er het Bahasa, waar ik wei nig van begreep, hoewel ik met mijn moeder "Maleis" sprak. F. CRAMER als vroeger. Had het iets te maken met het feit dat mijn lieve oudere vriendin haar hele leven verpleegster is geweest? Toch komt het meer en meer voor, dat een van de nuttigste gewoonten die we uit Indië meenamen, door de anaks en tjoetjoeks, omdat ouders en groot ouders er niet meer achterheen zit ten, vergeten wordt. Jammer, dat er nu Nederlandse voorlichting nodig is, om ons terug te brengen tot datgene wat we al eeuwen in Indië deden! Hieronder dus maar eerst het deskun dige advies van een dokter. Geef het maar door aan de kinderen, als ze u hebben uitgelachen om die fles in dat kleine kamertje! J L.D. Dr. Frits Wafelbakker, jeugdarts, is inspecteur Jeugdgezondheidszorg bij het ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne. Uit hoofde van zijn functie heeft hij veel kontakten met schoolartsen. Dokter Wafelbakker hoort zodoende wel eens hoe het staat met de hygiëne van de Nederlandse jeugd. Erg optimistisch is hij daarover niet. Er gaan trouwens wat praatjes over dit onderwerp. Ze variëren van "de Nederlander is een proper mens" tot "we zijn schoner op onze ramen dan op ons lichaam". Zeker is wel, dat naar gegevens van de wasmiddelenindus trie een groot deel van onze landge noten in vuile kleren loopt. Hoofdluis zou op dit moment kolossaal toene- men.Tegelijkertijd nam wel het aantal baden en douches enorm toe. Stonden we in 1960 wat 't aantal woningen met bad of douche betreft met 24% op een zeer lage plaats in Europa, in 1970 was datzelfde percentage gegroeid tot 81 %.(Wat allerminst wil zeggen dat ook het gebruik van bad en douche met 57% gestegen is. Evenmin als b.v. het installeren van een piano in elk huis, ons land 13 millioen pianisten zou op leveren. Ook hygiëne is een kunst dfe men moet aanleren! - L.D.) Dokter Wafelbakker vindt het dage lijks verschonen van bet ondergoed een noodzaak. Hij voegt daaraan toe: veel minder welvarende volken, zo schrijft hij, besteden aan het schoon houden van het lichaam heel wat meer aandacht dan wij. Regelmatig wassen van bips en geslachtsdelen met zeep en veel water is nodig. Zuinigheid met water is hier dus bepaald niet op zijn plaats. Dokter Wafelbakker schreef een boek je onder de titel "hygiëne voor jonge mensen", waarin al deze zaken uitge breid worden behandeld. Het boekje is verkrijgbaar d.m.v. storting van 2,25 op giro 550975 ten name van het ministerie van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, afd. comptabiliteit, Leidschendam. "Ik geloof niets van al die theorieën over zonne-energie". Plaats van handeling: dor, stoffig mi nisterie. Géén warm stromend water - ijskoud dus. Totok slaat alarm. Op het "heren-etablisement" staat al minutenlang de verklikker op ROOD Er is vast een persoon niet goed ge worden"De huishoudelijke dienst wordt erbij gehaald - want tja, de ambtelijke wegen moeten nu eenmaal bewandeld worden, zeer zeker in dit geval van leven en dood. In optocht naar het einde van de gang. Vóórop de huishoudelijke dienst met rammelende sleutelbos; daarachter een vijftal nieuwsgierigen. Zoiets groeit aan. De spanning stijgt. Nét wordt de sleutel in de daarvoor bestemde opening gestoken of de deur gaat open. Te voorschijn komt een Indische jongen; uitgestreken gezicht, de kalmte in persoon, met in de hand de alom bekende "botol tjebok". "Wat een commissie van ontvangst I I Wat is hier aan de hand?" Algehele verwarring en verontwaardiging. "Je bleef zó lang daar binnen dat we dach ten dat je een hartaanval had of zo!"... verontwaardiging. "Je bleef zó lang daar binnen dat we dachten dat je een hartaanval had of zo!" Laconiek antwoord: "Ja kijk eens, jul lie zijn zó in en uit. Ik ben hygiënisch en zorg voor mijn body" de botol wordt omhoog gehouden ter illustratie. Doodse stiltewanbegrip. Dit kon den ze niet vatten. Later werden mij twee flessen water getoond. Aan iedere kant van de ver warming één, om op temperatuur te komen. Er zat nl. nog een Indische dame op de bewuste afdeling en die had zo haar eigen botol. A.D.C. INDONESIË KALENDER 1978 12 Prachtige oud-Indische teke ningen (litho's) van Q. M. R. Ver Huell, C. W. M. v.d. Velde en Pieter van Oort met verklarende tekst van Dr. H. J. de Graaf. Fijn, artistiek, waardevol f 14,50 porto f 1,70. BOEKHANDEL TONG-TONG 11

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Tong Tong | 1977 | | pagina 11