LANG LEVE
DE FLES!
Poïrrïé
F.H.W. N.
ENGKU, TENGKU OF TEUKU.
Van twee lezers kregen wij op dezelfde
dag artikeltjes toegezonden, beide
betrekking hebbend op DE fles. Voor
Hollanders staat het woord meestal
synoniem voor een geestrijk vocht ("hij
is aan de fles") voor ons uit Indië
betekent "het verknocht zijn aan de
fles" nog altijd een hygiënische ge
woonte die we - gelukkig - nog niet
kwijt zijn geraakt.
Nu betreft het ene ingezonden stukje
een persoonlijke ervaring, het tweede
was een knipsel uit het voorlichtings
blad van het energie- en waterleiding
bedrijf. Er is al veel vaker door medici
geschreven dat water schoner maakt
dan papier, maar het heeft drie en een
halve eeuw geduurd voor Nederlan
ders in Nederland "aan de nassi"
gingen, in het aannemen van goede
gewoonten is men hier zo vlot niet,
dus even geduld nog maar! Nog steeds
vind ik het een onbegrijpelijke zaak
dat men voor modderige handen wel
water gebruikt, maar voor iets dat
toch wel smeriger mag heten volstaat
met een stukje papier!
Kort geleden was ik bij een 80-jarige
dame op bezoek, die maar zes jaar van
haar jonge leven in Indië had ge
woond. Haar mooiste herinneringen
waren dus tempo doeloe. Toen ik van
haar toilet gebruik maakte, ontdekte
ik tot mijn grote vreugde een batterij
botol tjebok, keurig in een rekje, net
(Vervolg: "Brieven over")
TERUG
Het deed mij goed het oude vertrouw
de Blad weer na twee jaar in de handen
te kunnen houden.
Op een gegeven moment denkt men
zich los te kunnen maken van een
lijfblad, een binding die al jaren be
stond, maar dan blijkt toch op een be
paald moment dat men iets mist, dat
men niet meer tot die groep behoort,
die toch onze groep is.
In W. Borneo, waar ik jaren werkte,
noemde men de Panembahan, een
sultan van lagere rang, Tuanku, gauw
verkort tot "KU" zonder meer, als
men op diens vraag "ja" wou antwoor
den.
Engkau was er jij of jou, verkort tot
Kau.
Na al die jaren weet ik nog niet, wat
men zegt tegen een vrouw als men
"U" wil zeggen. Het moest zijn
"Prangkaya", maar ik hoorde het nooit
zeggen. Het was altijd wel mogelijk
om de zin in te kleden zonder het
woord "U".
Men sprak er het Bahasa, waar ik wei
nig van begreep, hoewel ik met mijn
moeder "Maleis" sprak.
F. CRAMER
als vroeger. Had het iets te maken
met het feit dat mijn lieve oudere
vriendin haar hele leven verpleegster
is geweest?
Toch komt het meer en meer voor, dat
een van de nuttigste gewoonten die
we uit Indië meenamen, door de anaks
en tjoetjoeks, omdat ouders en groot
ouders er niet meer achterheen zit
ten, vergeten wordt. Jammer, dat er
nu Nederlandse voorlichting nodig is,
om ons terug te brengen tot datgene
wat we al eeuwen in Indië deden!
Hieronder dus maar eerst het deskun
dige advies van een dokter. Geef het
maar door aan de kinderen, als ze u
hebben uitgelachen om die fles in dat
kleine kamertje!
J L.D.
Dr. Frits Wafelbakker, jeugdarts, is
inspecteur Jeugdgezondheidszorg bij
het ministerie van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne. Uit hoofde van zijn
functie heeft hij veel kontakten met
schoolartsen. Dokter Wafelbakker
hoort zodoende wel eens hoe het staat
met de hygiëne van de Nederlandse
jeugd. Erg optimistisch is hij daarover
niet.
Er gaan trouwens wat praatjes over
dit onderwerp. Ze variëren van "de
Nederlander is een proper mens" tot
"we zijn schoner op onze ramen dan
op ons lichaam". Zeker is wel, dat naar
gegevens van de wasmiddelenindus
trie een groot deel van onze landge
noten in vuile kleren loopt. Hoofdluis
zou op dit moment kolossaal toene-
men.Tegelijkertijd nam wel het aantal
baden en douches enorm toe. Stonden
we in 1960 wat 't aantal woningen met
bad of douche betreft met 24% op een
zeer lage plaats in Europa, in 1970 was
datzelfde percentage gegroeid tot 81
%.(Wat allerminst wil zeggen dat ook
het gebruik van bad en douche met
57% gestegen is. Evenmin als b.v. het
installeren van een piano in elk huis,
ons land 13 millioen pianisten zou op
leveren. Ook hygiëne is een kunst dfe
men moet aanleren! - L.D.)
Dokter Wafelbakker vindt het dage
lijks verschonen van bet ondergoed
een noodzaak. Hij voegt daaraan toe:
veel minder welvarende volken, zo
schrijft hij, besteden aan het schoon
houden van het lichaam heel wat meer
aandacht dan wij. Regelmatig wassen
van bips en geslachtsdelen met zeep
en veel water is nodig. Zuinigheid met
water is hier dus bepaald niet op zijn
plaats.
Dokter Wafelbakker schreef een boek
je onder de titel "hygiëne voor jonge
mensen", waarin al deze zaken uitge
breid worden behandeld. Het boekje
is verkrijgbaar d.m.v. storting van
2,25 op giro 550975 ten name van
het ministerie van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne, afd. comptabiliteit,
Leidschendam.
"Ik geloof niets van al die theorieën over
zonne-energie".
Plaats van handeling: dor, stoffig mi
nisterie. Géén warm stromend water -
ijskoud dus. Totok slaat alarm.
Op het "heren-etablisement" staat al
minutenlang de verklikker op ROOD
Er is vast een persoon niet goed ge
worden"De huishoudelijke dienst
wordt erbij gehaald - want tja, de
ambtelijke wegen moeten nu eenmaal
bewandeld worden, zeer zeker in dit
geval van leven en dood.
In optocht naar het einde van de gang.
Vóórop de huishoudelijke dienst met
rammelende sleutelbos; daarachter
een vijftal nieuwsgierigen. Zoiets
groeit aan. De spanning stijgt.
Nét wordt de sleutel in de daarvoor
bestemde opening gestoken of de deur
gaat open. Te voorschijn komt een
Indische jongen; uitgestreken gezicht,
de kalmte in persoon, met in de hand
de alom bekende "botol tjebok".
"Wat een commissie van ontvangst I I
Wat is hier aan de hand?" Algehele
verwarring en verontwaardiging. "Je
bleef zó lang daar binnen dat we dach
ten dat je een hartaanval had of zo!"...
verontwaardiging. "Je bleef zó lang
daar binnen dat we dachten dat je
een hartaanval had of zo!"
Laconiek antwoord: "Ja kijk eens, jul
lie zijn zó in en uit. Ik ben hygiënisch
en zorg voor mijn body" de botol
wordt omhoog gehouden ter illustratie.
Doodse stiltewanbegrip. Dit kon
den ze niet vatten.
Later werden mij twee flessen water
getoond. Aan iedere kant van de ver
warming één, om op temperatuur te
komen. Er zat nl. nog een Indische
dame op de bewuste afdeling en die
had zo haar eigen botol.
A.D.C.
INDONESIË KALENDER 1978
12 Prachtige oud-Indische teke
ningen (litho's) van Q. M. R. Ver
Huell, C. W. M. v.d. Velde en
Pieter van Oort met verklarende
tekst van Dr. H. J. de Graaf.
Fijn, artistiek, waardevol f 14,50
porto f 1,70.
BOEKHANDEL TONG-TONG
11