BOEKBESPREKING
DE AMBONNESE FURIE
HET TEGENWOORDIGE
INDONESIË
JHR.
Het is een hachelijke zaak, tien dagen
voor de verschijning van dit nummer
van Tong Tong een enkele opmerking
te maken over het drama, dat heel
Nederland, ja de halve wereld in zijn
greep houdt: de gijzeling. Een blad van
wereldformaat als Time magazine wijdt
er in zijn editie van 6 juni zijn ope
ningsartikel aan. Wij zijn wereldnieuws
en dat is maar een zeer pijnlijke on
derscheiding. Laat ons hopen dat,
wanneer dit nummer van Tong Tong
het licht ziet "alles voorbij" is - d.w.z.
de vrijheidsberoving van een aantal
Nederlanders. Want van het essentiële
probleem is ook dan nog geen schilfer
opgelost. Integendeel, er zijn er nog
een aantal bijgekomen. Met name een
heilloze verscherping van de verhou
ding tussen blanken en niet-blanken
in dit door de eeuwen om zijn toleran
tie geprezen land.
Van de rond 40.000 Zuid-Molukkers -of
wil men: Ambonnezen, want op de ei
landen buiten Ambon heeft de onaf
hankelijkheidsbeweging nooit veel vat
gehad - zijn er ongeveer 12.000 Ne
derlanders, bijna 7500 Indonesiërs en
20.000 statenlozen.
In de laatste groep zoeke men de fa
natiekelingen, de "terroristen". Als
men zijn vooruitstrevendheid duidelijk
wil demonstreren heten lieden die met
geweld hun nationale of sociale doel
einden trachten te bereiken "vrijheids
strijders" - behalve nu wij in Neder
land daarvan zelf het slachtoffer zijn.
Nu spreken wij niet van "vrijheidsstrij
ders", maar zijn het "terroristen" die
de gevestigde orde bedreigen;; Het is
maar een weet.
Helaas kan er geen twijfel bestaan
aan het antwoord op de vraag, of een
Dr. Roeslan Abdulgani, wiens carrière
in dienst van de Republiek Indone
sië zich uitstrekt over een periode
van meer dan een kwart eeuw was
dezer dagen, op doorreis van Amerika
naar zijn geboorteland, enige dagen
in Nederland. Hij maakte van de ge
legenheid gebruik om in de Haagse
ambassade van zijn land een causerie
te houden voor een groep belangstel
lenden over "Het tegenwoordige Indo
nesië en haar perspectieven in de toe
komst".
Deze veelkleurige vlag dekte de lading
niet helemaal: het blpek dat de spre
ker zich beperkte tot een uiteenzetting
van de binnenlandse politieke toestand
in de Republiek. Voor degenen onder
zijn toehoorders die zich geregeld be
zighouden met de ontwikkelingen in
Indonesië moge hij wellicht niet veel
nieuws te berde hebben kunnen bren
gen, wat hij zei lardeerde hij met een
aantal zó puntige opmerkingen dat hij
zijn gehoor van minuut tot minuut ge
boeid hield. De bijeenkomst - na de
oplossing van het fundamentele vraag
stuk van het streven naar zelfstandig
heid van een verloren eiland in Indo
nesië een kans op verwezenlijking
heeft. Het is zó duidelijk dat dit niet
het geval is, althans dat de Nederland
se regering noch de macht, noch de
behoefte heeft om daaraan mede te
werken. Maar wel mag men stellen,
dat zij bijzonder weinig heeft onder
nomen dat wijst op begrip van de
ontwikkelingen in de laatste kwart
eeuw. Eind 1975 werd zij op niet te
miskennen manier gewaarschuwd door
Wijster en Amsterdam. Tevoren hadden
wolkjes als "eens mans hand" haar al
voor het slechte weer dat naderde ge
waarschuwd. Na de vrijheidsberovin
gen toen werd, zo mocht men hopen,
het probleem van de aanwezigheid van
een minderheid met andere idealen
dan meer loon en meer sociale voor
zieningen onderkend. Het eeuwige lap
middel werd te baat genomen: de re
gering stelde "commissies" in, die
zouden trachten de kwadratuur van de
cirkel te vinden. Helaas brengt het re
sultaat van de werkzaamheid van die
commissies ons onweerstaanbaar een
oud puntdichtje in herinnering: "Ze
dronken een glas deden een plas en
lieten de zaak zoals zij wasToe
gegeven, dat in de huidige situatie, die
zich gedurende een kwart eeuw heeft
kunnen ontwikkelen, de moeilijkheden
haast overweldigend lijken om tot nor
male verhoudingen te komen. Maar
men krijgt sterk de indruk dat men de
Ambonnezen in hun vet heeft laten
gaarkoken - om maar te zwijgen van
het feit dat men ze met echte geweren
soldaatje heeft laten spelen.
JHR.
causerie volgde nog een korte discus
sie - kreeg daardoor meer het karak
ter van een vruchtbaar gesprek tussen
vrienden dan van een doodernstige
lezing. Bovendien had de ambassade
in de pauze tussen causerie en dis
cussie gezorgd voor een drankje en
'n hapje en dit gaf de bijeenkomst nog
duidelijker het karakter van een ge
sprek in een vriendenkring dan reeds
het geval was door de aard en wijze
van de uiteenzetting van de spreker.
Het was, in één woord, een bijzonder
plezierige avond. Voor wie het nog
niet wist was bovendien de uiteenzet
ting van dr. Roeslan van de rol van
het leger in de Indonesische maat
schappij ongetwijfeld in hoge mate
verhelderend. De spreker vermeed op
elegante wijze in te gaan op een vraag
over het vraagstuk der Zuid Molukkers
in Nederland, waaraan de aanwezigen
op overduidelijke wijze waren herin
nerd door de volledige afsluiting van
de ambassade door Nederlandse mili
tairen ter bescherming van de verte
genwoordiging tegen eventuele heet
hoofden uit het Zuid Molukse kamp.
HET HUIS IN DE GORTSTRAAT
Nini Bunt (geboren in 1891) heeft een
bekoorlijk boekje geschreven over het
ouderlijk huis in het Haagse Gort-
straat(je). De familie woonde er in haar
jeugdjaren boven de boekwinkel, die
haar vader dreef. Wat het boekje
maakt tot meer dan de geschiedenis
van een meisje, dat zonder veel avon
tuur of dramatische gebeurtenissen
opgroeide tot een jonge vrouw zijn de
evocaties van Den Haag rond de
eeuwwisseling. Wie dat heeft mogen
meemaken zal kunnen getuigen: zo
was het. Maar er zullen niet zoveel
Hagenaars behoren tot de categorie
die Den Haag zó gekend hebben. Ik
ben maar een paar jaar jonger dan de
schrijfster en heb er - ik zou bijna
zeggen: dus - van genoten, maar ik
realiseer mij dat ik behoor tot de
steeds kleiner wordende categorie van
haar tijdgenoten, die in Den Haag in
die tijd thuis waren en vraag mij af
hoe latere generaties het zullen ap
preciëren.
"Het Huis in de Gortstraat" is uitge
geven bij Querido en kost f 16,90.
J.H.R.
TJIDENG ZWART OP WIT
"Tjideng zwart op wit" is een bundel
tje geillustreerde kamppoëzie, indertijd
in het kamp geschreven door twee
meisjes van 17 en 20 jaar, behorend
tot de "sjouwploeg" van het Tjideng-
kamp, waarin het dagelijks gebeuren
van het kampleven de revue passeert.
Het boekje laat op duidelijke wijze
weer eens zien, hoe ook onder de
meest barre omstandigheden de mens
toch altijd in staat blijft, de humoris
tische kanten van de situatie te zien.
Degenen die in het Tjidengkamp (en in
andere kampen) hebben gezeten, zul
len veel van hun eigen leven uit die
tijd erin herkennen.
De grootste aantrekkelijkheid van het
boekje ligt in de eenvoud en de pre
tentieloosheid van de gedichten, waar
uit een grote echtheid spreekt.
De bijna verkwistend aandoende uit
voering wat betreft het voor het boek
je gebruikte papier staat echter in
schrille tegenstelling met de manier
waarop vaak in het kamp gedichten
en dagboeken werden geschreven: op
het papier van lege sigarettenpakjes,
restjes van oude schriften etc.
"Tjideng zwart op wit" werd voor eigen
rekening uitgegeven door de Heer P.
M. Adriaanse, bekend om zijn onver
moeibare inspanning tot behoud van
voor de historie belangrijke kampher
inneringen en zijn grote inzet bij het
tot stand brengen van de tentoonstel
ling "Nederlanders in Japanse kam
pen".
De zwart-wit tekeningen zijn van
Gwendolyn de Ruyter de Wildt, de
teksten van Ingeborg Tuckerman.
CH.M.
Verkrijgbaar bij Boekhandel Tong Tong,
9,50, incl. porto f 11,
4