(X)
Rukun Tetangga en Rukun Warga
Indonesisch leren van Tante Koes
Buurtorganisatie-vormen in Indonesië
Wie wel eens de moeite heeft genomen uit Indonesië afkomstige stukken van de
Burgerlijke Stand te lezen, zal vaak gestoten zijn op twee afkortingen: RT
(Rukun Tetangga) en RW (Rukun Warga), die we kortweg kunnen vertalen met
buurtonderdeel en buurtorganisatie.
Buiten Djakarta vindt men in stukken vaak de afkorting RK (Rukun Kampung
uit 11 RT bestaande wijk), die we hier verder buiten beschouwing laten. Evenmin
kan ik hier ingaan op de vraag in hoever de Japanse Tonari Gumi (wijkverban
den) sinds de Japanse bezettingstijd model hebben gestaan voor de RT en RW
in Indonesië.
Ik beperk mij tot de RT en RW die als
deel van de territoriale administratie
van het Bijzondere Gebied Hoofd
stad Djakarta heel verdienstelijk zijn
beschreven door Martha Gay Logsdon
in het Amerikaanse tijdschrift "Indo
nesia", nr. 17 en 18, 1974, en kort be
spoken in "Excerpta Indonesica" nr.
10, p. 29 in de rubriek Plaatselijke
autoriteiten. Ik beperk me hier tot en
kele aspecten van de buurtorganisatie
in Djakarta. De provincie Djakarta is
verdeeld in RT's, die elk 40 gezinnen
tellen. Dit kleinste onderdeel, de RT,
kiest één van zijn leden tot voorzitter
door een proces van discussie tijdens
een buurtbijeenkomst tot algehele o-
vereenstemming (mufakat) is bereikt.
De RW overkoepelt verscheidene RT's
De RW-voorzitter en andere bestuurs
leden worden gekozen door RT-voor-
zitters, behorend tot die RW.
De RT- en RW-voorzitters zijn geen
rijksambtenaren, m.a.w. ze zijn onbe
zoldigd, wat tenminste het voordeel
heeft dat ze, wat de RT-voorzitters
betreft door de RT-leden als een der
hunnen worden beschouwd en niet a
priori worden geacht te staan aan de
kant van de autoriteiten.
Duidelijkheidshalve laat ik hier een
overzicht volgen van de territoriale in
deling van het bijzondere gebied
hoofdstad Djakarta, bestuurd door een
gouverneur en verdeeld in vijf kota
(W, N, Z, O, en Djakarta-Centrum),
elk bestuurd door een walikota (bur
gemeester). De kota zijn verdeeld in
22 ketjamatan (districten), onderver
deeld in 221 kelurahan (wijken of on
derdistricten). Elke kelurahan is ver
deeld in RW's, die weer onderverdeeld
zijn in RT's.
Het RT/RW-systeem functioneert dus
zowel ten behoeve van de buurt (de
RT-voorzitter is de pleitbezorger van
de buurt) als van de territoriale admi
nistratie, wier informaties de RT-voor
zitter doorgeeft. Taak van de RT/RW
is 1a) Helpen bij het uitvoeren van de
instructies en het beleid van het hoofd
van het district, b) Het uitvoeren van
de besluiten, genomen op RT en RW-
bijeenkomsten. 2. Adviezen, berispin
gen en waarschuwingen geven, zowel
schriftelijk als mondeling aan leden,
die de beslissingen van de RT schen
den of veronachtzamen. 3. Ze zijn ver
antwoordelijk aan de raad van leden
en aan het districtshoofd voor de ten
uitvoerlegging van de taken, omschre
ven in een peraturan van de Gouver
neur van 1966.
Als de RT arm is, zal de voorzitter ook
arm zijn, zodat niemand van zijn kie
zers malu hoeft te zijn om hem te be
naderen met zijn problemen (sociale
symmetrie). Omgekeerd heeft geen
welgestelde RT een voorzitter die niet
tenminste tot de middenklasse be
hoort. Wat de RT-voorzitter heeft te
bieden is geen economische steun,
maar wel kundigheden (lezen en schrij
ven), adviezen, morele steun, bemid
deling bij geschillen tussen gezinnen,
en een introductiebrief (surat keteran-
gan) als een RT-lid bij het wijkhoofd
(lurah) een officieel stuk bijv. geboor
te of overlijdensbewijs, verklaring van
huwelijksbevoegdheid, reisvergunning,
vergunning om een feest te vieren, be
wijs van goed gedrag en van niet-be-
trokken zijn bij de coup van 30-9-'65 of
een identiteitskaart (kartu tanda peng-
enal) of bewijs van ingezetenschap
(Surat Keterangan Kependudukan of
Kartu Tanda Penduduk) wil aanvragen.
Al dit soort aanvraagformulieren vult
de RT-voorzitter in. Voor al dit soort
diensten wordt deze niet betaald, maar
laten de aanvragers bij hem uang ro-
kok achter.
(lees verder volgende pagina, 1e kolom)
EEN KLASSE OVERGANG WORDT MERAYAKAN KENAIKAN
GEVIERD. KELAS.
Omdat jullie allemaal zijn overge
gaan, gaan we vanavond buiten
eten.
hoeraaaaa I
hardstikke goed I
Hesti, jij als jongste mag kiezen
welk restaurant.
"In Handayani" vader.
Bas, schrijf jij de bestellingen op.
Karena kamu semua naik kelas,
nanti malam kita makan diluar.
siiiiiip I
asyiiiiiik
Hesti, kamu yang terkecil, boleh
milih rumah makan mana.
Di Handayani ayah.
Bas, kamu yang menulis pesa-
nan.
vader. Hesti, wat wil je - Baik ayah. Hesti mau makan
apa?
sate ayam sama lontong.
Ibu?
sop buntut sama nasi putih.
Ayah?
saté kambing sama gulé.
Rina, seperti biasa? Pangsiet mie
kuah? Buat saya sendiri soto
daging. Minumnya apa? Semua
és tèh manis? Ayah bir Bintang
botol besar.
Ayah, saya nanti boleh minta és
kopior?
Boleh sayang. Yang lain juga?
Bas, tambah tiga es kopior dan
satu ès adpokat.
we zijn klaar. Mag ik de - Pak, sini sudah. Minta bonnya.
- Goed
eten?
- satee van kip met lontong.
- Moeder?
- Staartsoep met witte rijst.
- Vader?
- Satee van schapevlees en curry.
- Rina als gewoonlijk, pangsiet mie
kuah? Voor mezelf soto van vlees.
Wat willen jullie drinken? Allemaal
zoete ijsthee? Vader, Heinekens
bier grote fles.
- Vader, mag ik straks ijs kopior?
Dat mag lieverd, de anderen ook?
Bas, bestel er drie ijs kopior bij
en één avocado-ijs.
kelner
bon?
In het geheel Rp. 2.800 (twee - Semuanya Rp. 2.800 (dua ribu
duizend acht honderd rupiah). delapan ratus rupiah).
Bas, geef de kelner (een fooitje) - Bas, beri pelayannya (persèn)
van Rp. 150,(honderd vijftig Rp. 150. (seratus lima puluh ru-
rupiah). piah).
de aanspreektitels voor een kelner zijn vele. Een oudere wordt meestal
Pak genoemd, een jongere (a) Dik. Dit klinkt intiemer, prettiger dan
het algemene Bung of Saudara.
6
