KOTA GUNONGAN EN PINTO KHOB
llllllipil
Kota Gunongan, het uit de 17e eeuw daterende bouwwerk, dat sulthan Iskandar Muda voor
zijn gemalin liet bouwen.
Een belangrijk cultureel monument in
Banda Aceh (Kuta Radja) is nog
steeds Gunongan, gebouwd tijdens
het bewind van Sulthan Iskandar Mu
da. (1607-1636). Dit bouwwerk ligt in
de Z.W. hoek van de voormalige Kra
ton, Oostelijk van de begraafplaats
Peutjoet.
Tijdens de regering van Sulthan Iskan
dar Muda, het gouden tijdperk van
Atjeh, strekte het Atjehse rijk zich
over Sumatra uit tot Palembang, en
ook grote delen van Malakka waren
bezet.
In het jaar 1613 was de Sulthan ge
noodzaakt Johore aan te vallen, aan
gezien de Vorst van Johore met de
Portugezen een verbond had gesloten
teneinde de Atjehers te weerstreven.
De Sulthan van Johore werd gevangen
genomen en naar Atjeh vervoerd. E-
veneens gingen mee Radja Abdullah
(Radja Raden) en Puteri Pahang (pu-
teri prinses), welke laatste de Per-
maisuri Sulthan Iskandar Mudazou
worden, (permaisuri vorstelijke ge
malin).
In de jaren 1617-1620 werden de ge
bieden Pahang, Kedah en Perak op
Malakka bezet, en Sulthan Ahmad van
Perak werd eveneens naar Atjeh ge
transporteerd. (diens zoon zou later
worden Sulthan Iskandar Tsani en
schoonzoon van Sulth. Isk. Muda)
Teneinde zijn vrouw, de voormalige
prinses uit Pahang (putroë Phang), die
erg naar haar land terug verlangde,
tegemoet te komen, liet Sulthan Iskan
dar Muda om haar gedachten af te
leiden het bouwwerk Gunongan ma
ken, gelegen aan de kruëng Daroy
(kruëng rivier). Dit riviertje, een lin
ker zijrivier van de Atjeh rivier, ont
springt in Mata lë (lett.oog van het
water bron) en heeft glashelder wa
ter.
In en nabij dit bouwwerk Gunongan
kon zijn gemalin zich vermaken, en dit
tevens als badplaats gebruiken.
Beschrijving van Kota Gunongan
(gunong gunung berg)
Gunongan heeft als grondvlak een
regelmatige achthoek en bevat drie
terrassen, terwijl de top een hoogte
bereikt van tien meter. Elk terras heeft
stenen versieringen in de vorm van
gewelfde bladeren, waartussen stenen
banken als zitplaatsen dienen.
Het monument als geheel heeft de
vorm van een bloemkelk, hier de vorm
van een lotus of waterlelie, (kembang
serodja).
Dit bouwwerk werd gemaakt met be
hulp van bergsteen, die een lijmstof
bevatte en tot meel werd fijn ge
stampt; verder werd als lijm gebruikt
een aftreksel van gekookt leer (kar
bouw of sapi) en nog kippeneieren.
Men had te dien tijde immers nog niet
het huidige cement. Op het hoogste
terras werd later een zitplaats voor
de Sulthan gemaakt met koperen stij
len, een gouden afdak met zilveren
spits.
Naast Gunongan bevindt zich een om
muurde ruimte, waarin Sulthansgraven
en waar ook later Sulthan Iskandar
Tsani werd begraven, schoonzoon van
Iskandar Muda. Tijdens de 2e Atjeh-
expeditie onder Gen. van Swieten
(1874) werd ook vanuit dit bouwwerk,
dat toen als een versterking diende,
zware tegenstand ondervonden.
Op het vrouwelijk geslacht oefent Gu-
De ommuurde ruimte waarbinnen sultans-
graven naast Kota Gunongan
Geen vraag te moeilijk of er is een abon
nee, die er iets van weet. In dit geval was
het natuurlijk de Heer Brendgen, onze zeer
deskundige vraagbaak op het gebied van
Atjehse zaken, die een uitgebreid antwoord
geeft op de vraag van mevrouw Tinbergen
(TT no. 1) over twee bijzondere monumen
ten in Koeta Radja. Zijn artikel hierover
plaatsen wij hiernaast. - Red.
nongan nog steeds aantrekkingskracht
uit. Toen ik n.l. in 1970 over Neusuh
wandelde vroeg een groep school
meisjes mij: "Oom, kunt U van ons een
foto maken op Gunongan?" Dit kon
jammer genoeg niet, omdat ik net de
laatste foto van mijn film gebruikt had.
Pinto Khob.
Nabij Gunongan bevindt zich nog een
Westelijke toegangspoort tot de voor
malige Kraton, welke toegang'verleen
de tot de vroegere bloementuin (taman
sari) van de Sulthane de z.g. Pinto
Khob (pinto pintu deur)
Pinto Khob de toegangspoort tot de vroege
re bloementuin van de sulthane.
In deze tuin groeiden rode, witte en
paarse rozen, tjempaka bloemen, jas
mijn, seringen, granaatappel bomen,
orchideeën, waarvan vele geplant wa
ren in de fraaiste vazen en potten. Ook
vele vruchtbomen groeiden hier met
de fijnste tropische vruchten.
De Atjehse goudsmeden op Pasar At
jeh hebben de "Pinto Khob" als mo
tief gênomen voor het maken van
fraaie gouden damessieraden zoals
broches, oorknoppen, armbanden, enz.
(de z.g. Pinto Atjèh).
Bouwwerken zoals Gunongan, Pinto
Khob, enz. zijn op de Monumenten
lijst geplaatst en worden dus geregeld
onderhouden.
J. H. J. BRENDGEN
Gefluisterde woorden hebben meer in
vloed op de wereldgeschiedenis, dan
slagschepen en de zwaarste kanon
nen.
Ernst Hohenemser
Weinig dingen gebeuren op het juiste
tijdstip, en de rest gebeurt helemaal
niet; de gewetensvolle geschiedschrij
ver verbetert deze fouten.
Herodotus.
15
