ik
f»
Poirrié
strateur was van: Tjimoelang (distr.
Kotta Batoe, thee en rubber, Buiten
zorg)
Secretaris werd: P. van Ernst, ambte
naar ter beschikking van de Land-
bouw-voorlichtingsdienst, Tjikeumeuh
38 te Buitenzorg. De concentratie van
macht ging verder en anno 1927 wer
den de gefuseerde verenigingen van
thee- en rubberplanters, tegenstribbe
lend, onder bevoogding gesteld van
het Algemeen Landbouw Syndicaat.
Wij moeten nu, tot goed begrip, in de
tijd weer even terug naar 1865 om
kennis te maken met Rudolf Albert
Kerkhoven, die de schepper zou wor
den van de plantage ARDJASARI ge
legen op de noordhelling van de G.
Malabar, op een hoogte van 1250
m. en 23 km. ten zuiden van Bandoeng.
Cultuur thee en kina; oogsten 1929:
thee 569.872 hkg. en kina 60.951 kg.
Administrateur van deze nieuwe on
derneming werd de zoon van de stich
ter Augustus Emilius Kerkhoven. Deze
zoon kwam in 1924 te overlijden en
werd daarna opgevolgd door zijn broer
Rudolph Edward; geboren in 1848
kwam hij, na zijn studie, in 1871 op
Java.
Na eerst bij zijn oom op Sinagar ge
werkt te hebben vinden wij hem op
Ardjasari waar hij met zijn vader voor
treffelijk kon samenwerken.
Na Ardjasari stichtten zij samen de
onderneming Gamboeng, gelegen op
de n.w. helling van de G. Tiloe, op
37 km. van het station Bandoeng.
Cultuur: thee en kina.
Anno 1929 was administrateur E. H.
Kerkhoven; oogst: thee 390.000 hkg.
en kina 75.000 kg. gemalen, gedroogde
bast.
Vader en zoon (Rudolph Albert en Ru
dolph Edward Kerkhoven) hadden de
smaak goed te pakken. Samen maak
ten zij exploratie-tochten in het Penga-
lengan-gebergte en vonden in de hoog
vlakte van Pengalengan het perceel
Malabar.
Een neef van de Kerkhovens, te weten
de later zeer bekende K. A. R. Bos
scha, zou Malabar ontginnen en de
eerste administrateur worden van de
ze onderneming.
De oppervlakte was 1560 ha, hoogte
1510 m, cultuur thee en kina. Later
werd het perceel onder een hoofd
administrateur en twee administrateurs
geplaatst, dit waren anno 1929:
hoofdadministrateur R. A. Kerkhoven,
adm. van Tanara C. G. M. van Rom-
burgh, adm. van Malabar F. H. Cramer.
De oogsten waren in 1929: thee
1.597.570 hkg. en 84.070 kg. gedroog
de, gemalen kinabast.
Na Malabar werd, door vader en zoon
Kerkhoven, de inmiddels verkregen
concessie Taloen ontgonnen. Oppervl.
933 ha, hoogte 1600 m, gelegen op
de grens van de residenties Bandoeng
Garoet, 60 km. van Bandoeng distr.
Tjipeudjeuh. De aanplant bestond an
no 1928 uit 644 ha plukbare thee en
4 ha kina. Productie thee over 1928
was: 1.314.600 hkg. Administrateur
was: J. H. Hondius van Herwerden.
Tenslotte werd nog de ondern. Negla
ontgonnen op 1800 m. hoogte, midden-
Priangan, distr. Tjipeudjeuh, 44 km.
van Bandjaran. Oppervl. 1.120 ha, cul
tuur thee en kina. Erfpachten inge
gaan resp. anno 1899, 1903 en 1904.
Adm. was K. F. Kerkhoven. Wij be
schikken niet over oogstgegevens per
1929.
Ondertussen zijn, wij, zoals blijkt uit
de jaren van vorenstaande concessie
verleningen, in de 20e eeuw gekomen.
De snelheid waarmede de thee-cultuur
werd uitgebreid, nadat de in 1878 ge-
importeerde en op Moendjoel en Sina
gar (bij Tjibadak) uitgelegde Assam-
theezaden prachtig slaagden, was bo
ven alle verwachting.
Vele koffieplanters, die hun koffie-
aanplantingen zagen afsterven, tenge
volge van een schimmelziekte waar
tegen (toen) nog geen bestrijdings
middel bekend was, gingen het in de
thee proberen. De algehele opleving
en activiteit die er ontstond was mede
een gevolg van de financiële belang
stelling die er in Nederland bleek te
zijn voor belegging in aandelen van de
nieuwe cultuurondernemingen.
Waarschijnlijk was het ook deze op
leving die de ex-gouverneur generaal
J. van den Bosch (bekend van het
cultuur-stelsel) de door hem, anno
1832 in het familiebezit ingebrachte
particuliere landen (waar nog de zgn.
"herenrechten" op lagen) met name
de Pondok-Gedeh-landen, in te bren
gen in de N.V. Cultuur Maatschappij
Pondok Gedeh, gevestigd te 's-Gra-
venhage, met als gedelegeerde in In-
dië Victor Ahn. De landen lagen in de
residentie Batavia dist. Buitenzorg. Het
was een uitgestrekt complex, gelegen
op de n.o. uitlopers van de G. Salak
en de n.w. helling van de G. Pange-
rango. De hoogte van de aanplantin-
oen lag tussen 200 en 2000 m. Het ge
bied werd doorsneden door de post
weg Buitenzorg-Tjibadak en door de
spoorweg. De oppervlakte was
5000 bahoe.
In 1929 was de productie: thee
1.325.500 hkg., rubber 531.300 hkg.,
kina 84.803 kg. gemalen droge bast en
110 picol koffie. Hoofdadm. was W. J.
J. Ferwerda, adm. C. Artz en adj. adm.
A. Wüstenberg. Per 1 jan. 1922 gingen
deze landen in eigendom over aan het
gouvernement tegen verlening van een
75 jarige erfpacht aan de bovenver
melde maatschappij. Tengevolge van
deze transactie kwamen de zgn. heren
rechten of herendiensten te vervallen.
Wij wezen er reeds op hoe snel de
theecultuur - na de op Moendjoel
(Tjibadak) behaalde successen - uitge
breid werd. De productiecijfers, die
wij U in deze schets noemden, had
den echter alléén maar betrekking op
de ondernemingen waaromtrent wij
wat vertelden nl. die van de oude sib
be: Van der Hucht-Holle-Kerkhoven-
Bosscha.
Er waren echter omstreeks 1929 on
geveer 300 ondernemingen die thee
produceerden plus een enorm aantal
kleine zgn. kampong-theetuinen. Wij
kozen, bij het noemen van productie
cijfers bewust het jaar "1929" omdat
dit het laatste jaar was vóór de thee
restrictie inzetten. Door de enorme
stijging in het aanbod van thee op de
wereldmarkt, daalden de prijzen zo
danig dat er iets gedaan moest wor
den om verder instorten te voorkomen.
In 1930 werd er tot een vrijwillige be
perking van de productie besloten. De
productie van N.O.I, was over 1929:
thee 165.000.000 hkg. doch, na het
eerste restrictie-jaar was dat totaal
met de nodige miljoenen gestegen! Het
was dus 'n dikke mislukking.
Nu zat in de genoemde totaal-produc
tie ongeveer 35% product uit particu
liere, kleine bevolkingstheetuinen en
deze eigenaren waren moeilijk tot
vrijwillige beperking van hun oogst te
brengen.
Vervolgens kwamen wij, samen met
Ceylon en Br. Indië, overeen: 'n res-
(lees verder volgende pagina)
"Hij is de beste
regenmaker
Zuid-Oost
van Sabang".
23
