Het Wajangspel 'MtiSsz'%- kmae tdt i De leproserie lag aan een rivier, inge sloten door twee hoge heuvelruggen. Welke kant je ook keek, overal was het even mooi. De koloniehuisjes lagen pittoresk verscholen in de prachtig aangelegde tuin. In de rivier lagen grote brokken steen, waar tussendoor 't heldere, wit schuimende water stroomde, 't Was een lust om van steen op steen springend de loop van 't water te volgen om, als je moe en warm van de stekende zon was, op zo'n brok uit te rusten en 't koele wa ter langs je voeten te voelen. Op de heuvels waren koffie- en cacao- aanplantingen. Bij volle maan kon 't zo helder zijn dat je de voetpaden kon onderscheiden, die als 't ware nood den tot een avondwandeling. En dan was het net of de pisang-bladeren met een laagje zilver overgoten waren, 't Leek wel of de natuur iets wilde goed maken, 't schrijnend leed dat daar be neden in 't dal geleden werd wilde verzachten. 't Was niet altijd makkelijk om hier te werken, doordat men slechts achter uitgang zag. Vooral in de regentijd, met de laaghangende bewolking gaven de hoge heuvels een gevoel van be klemming. Je kon je dan gevangen voelen in een kleine, deprimerende wereld. We werkten met drie Europese ver pleegsters in de leproserie en verder met inheemse hulpkrachten uit de om liggende kampongs. Over 't algemeen was 't zeer geschikt personeel. Alleen de ziekenoppasser Saridin was een doorlopende ergernis, 't Leek wel of hij lopende liep te slapen, er zat geen schot in en de interesse voor 't werk was nihil. Op een middag dat de hemel weer potdicht was, zodat zelfs de heuvel ruggen onzichtbaar waren, besloot ik in mijn vrije tijd een wandeling om 't omsloten kolonieterrein te maken, 't Pad voerde door een kampong. Er was een ongekende drukte in de dessa. Er bleek een wajang koelit (schimmen spel) uitvoering te zijn, ter ere van een besnijdenisfeest voor 't zoontje van de wedana. Dit dorpshoofd was er op gebrand om 't wajangspel - een typisch javaanse volkskunst - te propageren. Elke avond werd er geoefend en tot laat in de nacht kon men de, 't spel begeleidende, gamelan tonen horen. Ze klonken afwisselend weemoedig, dromerig, dan weer opwindend en uit dagend, soms triomferend en blij. 't Waren klanken uit een wereld van goden, demonen en koningskinderen; een wereld van ontvoeringen, liefde en geluk, waar je de fantasie de vrije teugel kon laten, ver van de harde, naakte werkelijkheid. Ter ere van huwelijk, geboorte of be snijdenis werden wajanguitvoeringen gegeven, waarbij wij zusters vaak wer den uitgenodigd, 't Waren hoogtepun ten in 't trieste leproserie-leven. Bij een wajang koelit zat ik bij voorkeur achter 't scherm bij de dalang, die - beschenen door 't licht van een felle lamp - de in perkament uitgesneden poppen het schimmenspel liet spelen, waardoor de toeschouwers aan de an dere kant van 't doek in vervoering kwamen. Een hele groep kleine jonge tjes zat met glinsterende ogen in ge spannen verrukking om de verteller heen. De man kon zich zó in 't verhaal inleven, dat hij zich als 't ware identi ficeerde met de pop, die hij met de steel in een - voor hem gelegen - weke pisang-stam stak. Maar eens waren we uitgenodigd om een wajang wong voorstelling bij te wonen. Nu geen poppen, maar de mensen uit de kampong die toneel speelden. Ze hadden er weken lang op geoefend. De hele kampong was aanwezig; de vrouwen op haar paas- best uitgedost. Er was een grote loods getimmerd met een plankier en rijen lage banken voor 't publiek. Buiten waren de nodige kraampjes, die bij een walmend olielampje mierzoete lekker nijen te koop aanboden, 't Was een feestelijke drukte. 't Gamelan orkest was terzijde van het plankier opgesteld. Het waren en kel mannen die toneel speelden, ook in de vrouwen rollen. Allen droegen maskers. Nog nooit had ik zo'n fan tastisch schouwspel gezien. Waren dit die flegmatieke, niet tot actie te bren gen javanen, die elke gevoelsuiting wisten te beheersen? 't Gesproken woord werd in oud javaans gebracht. Gelukkig hadden we een tolk bij ons, anders hadden we de tekst niet kun nen volgen, 't Stuk was één en al ac tie en humor. Eén speler 'spande de kroon. De zaal genoot zichtbaar van zijn grollen, ze waren in hun element; dit was de wereld waarin ze zich kon den uitleven. Door 't masker konden we niet zien wie de grapjas was, maar toch moesten we hem kennen. Pas toen 't stuk uit was gingen de maskers af en u raadt 't nooit-, de bewonderde clown was niemand anders dan Sari din, onze slome duikelaar. De volgende dag op de afdeling was 't weer de zelfde passieve, ongeïnte resseerde, gedweeë dooie diender, 't Masker van de clown had plaats ge maakt voor dat van de onverschillig heid. Maar ik wist nu dat er óók een andere Saridin was. Natuurlijk kun je niet dagen achtereen tot laat in de nacht wajang spelen en dan overdaa nog fris zijn voor je werk. Nu beqreep ik dat Saridin's interesse niet bij zijn werk op de leproserie lag. Hij moest leven en daarom zou hij 't werk tussen de melaatsen wel doen, maar zijn hart was bij de waiang. Of was 't wellicht dat Saridin, net als ik zelf, geen raad heeft geweten met de nood en de problemen van de dal bewoners en dat hij een uitlaat zocht en gevonden had in het spel van de verbeelding HANK VISKER Een muzikale manifestatie waarbij krontjong melodieën uit de Gordel van Smaragd sfeervol en op unieke wijze met Westerse songs worden gezongen door Farida v. Erp Taalman Kip. De LP van Farida die aan deze nieuwe grotere productie is voorafgegaan werd door het Koninklijk Instituut voor de Tropen gekwalificeerd als een LP, die ongetwijfeld herinneringen zal oproepen bij hen die zelf in Indonesië zijn geweest. LP of cassette is verkrijgbaar door storting van 19,95 op postgiro 3402143 t.n.v. Ridoperos Records, Postbus 9078, Utrecht. Telefoon 030-61 79 81. Farida's platen en cassettes zijn o.m. ook verkrijgbaar bij de hieronder volgende grammofoonplaten winkels: l -ï->;:sT.Sk-T Alkmaar: Fa. Klooster Kiebert Ypma Disco Almelo: Fa. Henk de Leeuw Amersfoort: De Keistad Rien Veerman Amsterdam: Sims (Kalverstraat) Visser-Overweg (Nwn-dijk) Disco Boetiek Indonesia Apeldoorn: Disque Moustache Arnhem: Bergman B.V. Assen: Thomas Sr. B.V. Breda: Studio 33 Delft: Multifoon Deventer: Kassenberg Dordtrecht: Muziekh. M. Spierings Ede: Pols B.V. Sims, Arnhem/Eindhoven/Enschede/Zwolle Fa. Roeks, Heerlen/Hoensbroek/Valkenburg/etc. Van Leest, Eindhoven/Breda/Tilburg/etc. t'de: Discoshop Frans Smink Enschede: Muziekh. Knoop Den Haag: Disco Danser Vlamingstr.) Disco Bolland Groningen: Casa Musica Haarlem: Fa. Pastor Den Helder: Fa. G. Blok Den Bosch: Goosen Zwagerman Hengelo: Fa Hogeweg Hilversum: Hilvers Muziekhof Leeuwarden: Speciaalz. v.d. Akker Hoogeveen: Discothiek J en D Maastricht: Fa. Goosen Maastricht: Disco de Man Rotterdam: Dankers-Nobel (Coolsingel) Platenshop Tune Tilburg: Fiësta (Heuvelstr Muziekh. Rossmeisl Uden: Platenshop Tune Utrecht: Sims (Hoog Catharijne) Max v. Praag All Wave Venlo: Muziekcentrale Vught: Fa. Harry Hamers Wapeningen: Audio Disk Wassenaar: Jane's John's Zoetermeer: Fa. Ribberink Zwolle: De Artist Gé Hofenk, Leiden/Gouda/Alphen a.d. Rijn/etc. Radio Modern, Capelle a.d. IJssel/Dordrecht/etc. M.U. 2000, Bergen Op Zoom/Roosendaal Etten-Leur/Middelburg/etc. 28

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Tong Tong | 1977 | | pagina 28