TOKO MAS INDONESIA (Nahasa B V.)
Onmiddellijk werd overgegaan tot het
vieren van het vletje. De davids wer
den naar buiten gedraaid doch toen
het vletje halverwege was gevierd lie
pen de touwen in de takels vast.
De vlammen sloegen intussen reeds
om de broekspijpen van degenen, die
met het vieren van de vlet waren be
last. Er was geen tijd meer de zaak
te klaren. Er stond niets anders op
dan "overboord springen".
Met de reddingsgordels om bleven de
drenkelingen in de buurt van de "En-
deh", die nog geruime tijd met ge
regelde tussenpozen door de Jap werd
beschoten. Daar de granaten de "En-
deh" alleen boven de waterlijn raak
ten, brandde het vaartuigje wel uit,
doch het zonk niet. Telkens als een
granaat in zee terecht kwam en ont
plofte, was dat voor de drenkelingen
een rot gevoel, daar de optredende
trilling zich door het water voortplan
tende en tegen het lichaam van de
drenkelingen optornde.
Reeds bij de eerste voltreffer, toen de
"Endeh" nog op volle kracht voer,
waren enkele leden van de crew over
boord gesprongen. Naderhand werd
uit dit groepje wel geschreeuw ge
hoord, maar daarna ging elk contact
met deze mensen verloren.
Bij het aanbreken van de dag werd
"appel te water" gehouden. Van de
officieren waren op het "appel" niet
aanwezig Hooft, de Jong van Beek en
Donk en Wijnmalen; van de beman
ning mankeerden ter Peltwijk, Pesch,
Heymans, Chatelain, Jans en Franken.
Het Japanse eskader, dat nog aan de
horizon werd waargenomen, naderde
wederom.
Van het vliegkampschip, een mooi mo
dern type, stegen vliegtuigen op ver
moedelijk op zoek naar onderzeeërs.
Ettelijke malen werden boven de dren
kelingen duikvluchten uitgevoerd. Zo
als milicien-kwartiermeester Tjaden in
zijn oorlogsdagboek vermeldt werd
niets anders verwacht dan dat de
Jappen zouden mitrailleren, doch ge
lukkig bleef dat uit. Omdat intussen
het vliegkampschip nog steeds dich
terbij kwam, veronderstelden de dren
kelingen dat zij door dit schip opge
pikt zouden worden, doch ziethet
vliegkampschip opende het vuur op
het nog immer drijvende wrak van de
"Endeh", in de omgeving waarvan de
drenkelingen zich ophielden - hun e-
nige houvast. Na vijf schoten zonk het
wrak. De bemanning van één van de
torpedobootjagers maakte keurig front
en bracht het saluut, vermoedelijk als
laatste groet aan hen, die gingen ster
ven (de drenkelingen) - de bekende
Japanse hoffelijkheid. Daarna voer het
eskader weg. Tjaden schreef bij te
rugdenken aan dit moment "het was
het enige moment in al die jaren, dat
ik alle hoop op verder leven heb laten
varen. Een dag tevoren liep ik nog vol
moed en idealen op Batavia rond en
nu was het einde daar. M'n gedachten
gingen terug naar 't leven, dat ik in
Indië en Holland geleid had - een
H. Rutgers, 2e officier bij de
Gouvernements-Marine
soort opmaken van de balans - en
naar de familie in Holland, hoe die
het op dat moment zou maken."
Tegen de middag was het Rutgers,
die heel ver weg een stuk wrakhout
zag drijven, daarheen zwom en tot de
ontdekking kwam, dat het stuk "wrak
hout", het vletje van de "Endeh" was.
Vermoedelijk waren nadat het scheep
je verlaten was de takels doorgebrand
en was het vletje in het water geval
len. Ondertussen werd ook gevonden
het reddingsvlotje van de "Endeh" met
daarop Overste de Jong van Beek en
Donk en militie-matroos Heymans.
Heymans zat reeds op het vlotje toen
de Overste vroeg of hij erbij mocht
komen. Heymans, die bevestigend ant
woordde, hield daarbij de volgende
toespraak: "Ik zie dat U een hoge
Officier bent, maar we zijn nu beide
schipbreukelingen; samen moeten we
ons zien te redden en dus is het rang
verschil enigszins weggevallen. Mag
ik me voorstellen, mijn naam is Hey
mans, militie-matroos".
Een ander gelukkig toeval was,
één van de overlevenden nog steeds
met een helm op z'n kop rondzwom.
Dankzij de helm kon het vletje leeg-
gehoosd worden, doch eerst moesten
enkele gaten, veroorzaakt door inge
slagen granaatscherven, zo goed mo
gelijk worden gebreeuwd. Na enkele
uren van hard werken konden de 17
drenkelingen zich in het vletje hijsen,
dat bestemd was voor 10 personen en
nog aardig bleek te lekken; daar za
ten ze dan 17 fors gebouwde mannen
als haringen in een ton; het dolboord
kwam daarbij nauwelijks 15 cm boven
water te liggen. Het was gelukkig
mooi weer. Telkens moesten twee
man constant op leven en dood hozen
en werden twee man aan het roeien
gezet. Op de plaats van het onheil
werden nog drie klappers gevonden,
waarvan er één rot bleek te zijn; dat
was op dat moment de gehele victua
lie-voorraad. Er werd een noodzeil
van kleren gemaakt met een paar stuk
ken bamboe als mast. Intussen werd
koers gezet naar Java. Het "Zuider
kruis" was een groot deel van de
nacht boven de kim. Bij de navigatie
gaven de nuchtere en zakelijke op
merkingen van Rutgers steeds weer
de doorslag.
Zo begon maandag, 2 maart met een
vaartje van ongeveer 2 mijl de over
steek van de Java Zee; 17 menselijke
lichamen op een kluitje. Dinsdag de
zelfde omstandigheden, Vischer met
een granaatscherf in z'n voet; Hey
mans met een scherf in zijn linker zit
vlak. En de zon bescheen dit kluitje
mensen, dat zich niet kon verroeren,
op onbarmhartige wijze. Af en toe na
men deze mensen om beurten een
duik in het water voor enige afkoeling.
Woensdag nog steeds een ieder in
dezelfde houding, zowel 's morgens
als 's middags en ook 's nachts.
F. C. BACKER DIRKS
t(wordt vervolgd)
Indonesisch Juwellersbedrljf
Diamantair - lid v.d. Diamantbeurs.
JUWELEN 22 KARAAT GOUD GEZETTE BRILJANTEN
Ringen: marklesrlngen, 13, 18, 20, 26 briljanten. Elisabeth model 23 bril
janten. Slagrlngen rozet, rljringen, fantasie etc.
Armbanden Stijve armbanden met een, twee, drie rijen briljanten, ster model,
rozet model, slangarmbanden etc. (ook verkrijgb. schakel model).
Markieshangers: Druiventros, ati, wadjik, peer, rozet etc.
Markiesoorknoppen: eensteen tjengkeh model, ster model, rozet etc.
NIEUW: 22 KARAAT EN 24 KARAAT GOUDEN SIERADEN
RingenKronchongrlngen, trouwringen, ringen met echt robijn, saffier,
Jade (glok), smaragd en CATS EYE.
Verkrijgbaar losse stenen, biduri pandan.
Halskettingkalung model padl, terate, bidjl ketimun klassiek, blokjes etc.
Hangersmalnan met edelstenen, grote ronde hanger met Chinese letter,
ati, anker munt (ringgit mas), Kruis Kuku matjan vishangers etc.
Oorknoppen met of zonder steen, tjengkeh, kriool, Shanghai clips peppers etc.
Armbandengrote brede Sriklt, rantai, pllntlran, muntarmbanden, kronchong,
tractor armbanden, slangarmbanden etc.
DOOR EIGEN IMPORT EN FABRIKAAT: 30-40% LAGERE PRIJZEN
Amsterdam Oud Zuid - Albert Cuypstraat 142 - Telefoon 020-71 87 28
na 17.00 uur telefoon 020-72 16 28.
19
