Huize St. Lebuinus in Deventer
in 1934 te Bandoeng kwam landen.
Omstreeks 1936 kwam helaas een
einde aan de PK-SAM toen deze een
noodlanding moest maken op een
voetbalveldje en lelijk werd bescha
digd. Overigens zonder persoonlijke
ongelukken. Heel wat leden van de
Bandoengse vliegclub hebben met de
PK-SAM gevlogen. De vliegclub huur
de het toestel - de bouw werd door
Walraven zelf gefinancieerd, maar
voor de materialenkosten ontving hij
bijdragen van zijn enthousiaste vrien
den.
Ondertussen werd Walraven lucht
vaartkundige bij de LA. Later werd hij
ook belast met de inspectie van bur
gervliegtuigen.
Het meest bekend en het meest suc
cesvol van de Walraven-vliegtuigen
was de Walraven W-2 geworden. Een
twee-motorig zakenvliegtuig dat werd
ontworpen en gebouwd in opdracht
van de Chinese miljonair en sport
vlieger Khouw Khe Hien, eigenaar van
de Merbaboe vlees- en broodfabrie
ken op Java. En zo werd ergens in
een loods op Pasar Kaliki in Ban
doeng de houten W-2 gebouwd. De
onderdelen werden naar Andir ge
bracht waar de machine in een han-
gaar van de luchtmacht werd gemon
teerd. De militaire vlieginstructeur 1e
Lt. C. Terluin vloog de W-2 op 4-1-
1935 op Andir in. De Walraven W-2
bleek het fantastisch te doen.
Khouw Khe Hien die in 1938 met een
Glenn-Martin bommenwerper tijdens
een verduisteringsproef verongelukte
- kon zijn vliegtuig binnen een uur
vliegen. En zo had Ned.-lndië - toen
al - haar eerste zakenvliegtuig. De
prestaties van de W-2 bleken zo goed,
dat al gauw het plan werd geopperd
om er een vlucht mee te maken naar
Nederland. Voor het eerst met een
sportvliegtuig van Indië naar Neder-
Links: De aankomst van de "Walraven II" in Holland. V.l.n.r.: de
It.-vlieger C. Terluin, de Heer Khouw Khe Hien eigenaar van het
toestel en de Heer Walraven. Rechts: De Walraven W-2.
W-2 nog twee weken in Londen ge
weest.
De Engelsen vergeleken de W-2 met
de houten De Havilland DH-88 Cornet,
die de Melbourne-race won. Ook An
thony Fokker, die bij de aankomst van
de W-2 te Schiphol aanwezig was
vond het vliegtuig mooi. Kortom, een
ieder had bewondering voor de W-2
en de prestaties die het leverde. Op
1-11-1935 vertrokken ze van Schiphol
terug naar Ned.-lndië en op 12 no
vember stond het ranke vliegtuig weer
op Tjililitan. In 71 vlieguren werd de
terugreis gedaan.
Wat minder bekend is het feit dat
Khouw Khe Hien met de Walraven
W-2 ook een vlucht naar China heeft
gemaakt, waar het toestel enorm de
aandacht trok. Ook Khouw Khe Hien
had plannen - als een goed zakenman
- om in Indië een vliegtuigindustrie op
te zetten, samen met Walraven. Het
is ook vrij onbekend dat Albert Ples-
man de licentierechten van de Wal
raven W-2 wilde kopen om er een
grotere luchttaxi van te maken voor
de KLM. In een brief gedateerd 8-5-
1935 en gericht aan "Luchtvaartkundig
Ingenieursbureau Walraven, N. Mer-
deka 14 te Bandoeng" stelde de grote
baas van de KLM zijn vragen aan
Walraven. Vast staat dat Walraven zijn
derde ontwerp - de Walraven W-3 -
voor Plesman ontwierp. Het was een
twee-motorig vliegtuig voor vier inzit
tenden, die als luchttaxi dienst zou
kunnen doen. Het bleef bij een ont
werp en de W-3 is nooit gebouwd.
(slot volgt)
Ware moed lijkt op een vlieger: wel
verre van hem neer te werpen, doet
een tegenwind hem juist stijgen -
John Petit-Senn
land. Het was een stoutmoedig plan,
maar Terluin en Khouw Khe Hien wer
den er hoe langer hoe enthousiaster
voor. Inderdaad is die vlucht gemaakt
in 1935 - in 12 dagen - over een af
stand van 8900 mijl van Tjililitan naar
Schiphol. Een fantastische prestatie,
want de W-2 had nog géén radio, geen
intrekbare wielen en het aantal navi-
gatie-instrumenten was beperkt - de
beide vliegers zaten achter elkaar in
de nauwe romp.
Op 9-9-1935 startte de PK-KKH (van
Khouw Khe Hien) met Terluin en de
eigenaar aan boord vanaf de basis
Tjililitan. De normale KLM route werd
gevolgd en tot Aleppo ging alles goed.
Maar op een uur vliegen van Istan-
boel kregen zij motorpech als gevolg
van een lekkende olieleiding, en een
noodlanding was onvermijdelijk. Zij
landden op een glooiende heuvel na
bij Nifren en werden gevangen ge
nomen omdat zij voor spionnen wer
den aangezien. De kist en inzittenden
waren 24 uur spoorloos verdwenen en
iedereen inclusief Walraven maakte
zich ernstig bezorgd. Maar toen ge
telefoneerd werd met Istamboel kwam
alles in orde en groot was de vreugde
toen bericht kwam dat de vliegers te
recht waren. In 20 minuten werd na
de aankomst van de reddingsparty de
motor gerepareerd en heuvelafwaarts
steeg het vliegtuig weer de lucht in.
De ontvangst op Schiphol was over
weldigend - autoriteiten - lauwerkran
sen en ook Walraven, die speciaal met
de KLM naar Nederland vloog om bij
de aankomst van zijn W-2 op Schiphol
aanwezig te kunnen zijn. Er waren
drie dagen verloren gegaan onderweg
- In Dresden was ook oponthoud ge
weest. - de tocht had in 81/2 dag vol
bracht kunnen worden.
Tijdens hun verblijf in Nederland zijn
Khouw Khe Hien en Terluin met de
Kijk in de "TONG TONG" van 15 juni 1977. Denkt U erover om in de toekomst onze gast te worden?
Neem dan eens schriftelijk of telefonisch contact op.
Telefoon: kengetal 05700 abonneenummer 16305.
11
