De overvloed die de herfst ons bood
Wilde Tomaten
Speciale
Feestvacantie in
Indonesië
3Cerót}eeót in
&ud en <~Ylieuiv op
We hebben wel verschrikkelijk gescholden op de afgelopen zomer, "rot" in
een woord. Tóch heeft Moeder Aarde het weer goed met ons voor gehad. Kijk
naar het plaatje.
Tomaten, grote, kleine, platte, ovale,
gegroefd en kogelrond. De zwaarste
die ik plukte dit jaar, was er één van
725 gram, de kleinste, nauwelijks drie.
U kent ze wel, die kleine wilde tomaat
jes, waar we ons aan te goed deden
op onze wandelingen langs veld en
wegen. Als mijn vader op jacht ging,
mocht ik wel 's mee. Dan dropte hij
me ergens op een tegal, terwijl hij
naar de bosrand liep, waar de tjelengs
"uitkwamen" op hun vaste paden. Lig
gend in het hoge gras hoefde je al
leen maar je hand uit te strekken naar
die kleine ronde kraaltjes, terwijl je
te luisteren lag naar de geluiden van
de komende schemering. En dan in
eensbengeen paar keer
weerkaatst tegen de bergwanden.
Als ik die kleine rantai's zo zie han
gen in kleine trosjes, moet ik er altijd
aan terug denken. Nu heeft meneer
Kloër in Doesburg ze ook in de tuin.
Lekker hoor.
Wij hebben onze tomaten tegen rijr
worden aan moeten plukken omdat ze
anders gingen rotten in de tuin. Ik heb
ze als mertjons in lange rentengans
moeten ophangen voor de ramen om
elk sprankeitje warmte van de zon
toch maar op te vangen. Ze wérden
Lange rode rentengans
rijp en ik wist niet wat ik doen moest
om ze kwijt te raken. Dozen vol heb
ben we kanankiri maar mee gegeven
met wie er maar kwam. Spaanse, Ita
liaanse, Griekse. De Grieken waren
de beste. Rond, gaaf vlezig, met-zon
der pit. Van dat bekende engeltje
De wilde Sumatraanse tomaat (lyco-
persicon esculentum), gedijt in Neder
land goed. De Lamponger noemt het
Rampai en de Javaan praat over Blon-
dotans als hij deze wilde tomaten be
doelt. Ze groeien meestal op verlaten
ladangs, bosranden en in jong secun
dair bos. Hoewel ze erg gewild zijn als
groenten en zelfs op de pasar worden
verkocht, heb ik ze nooit zien uit-
planten of telen. Voor de sambalto
maat, sambalgoréng of soep smaken
ze - volgens mij - beter dan de ver
edelde tomaat.
Vorig jaar kregen we van iemand die
net terug was van een bezoek aan
Sumatra, een verdroogd tomaatje. Miin
vrouw (tangan dingin) heeft de zaad
jes in April in een broeibak laten kie
men op de vensterbank. Tien dart
na de kieming overgeplant in turfpot-
jes. Begin juni werden acht van de
sterkste plantjes uitgeplant in ons
volkstuintje. De eerste week nog on
der een plastic huif, toen het echt
warm werd, werd de huif verwijderd.
De planten werden als struiktomaten
behandeld, dus geen gesnoei en ook
niet opbinden. Ze groeiden voorspoe
dig en half september konden we de
eerste trosjes oogsten. Begin oktober
hebben we alles afgeoogst en daarna
de struiken opgeruimd. Wie de rimboe
van Sumatra heeft gekend zal het
goed doen deze wilde tomaat weer
te zien. R. G. KLOËR
Wat kunnen we toch veel halen uit
een kleine lap tuin. Bonen in alle soor
ten en natuurlijk ook weer soja-bonen,
die we dit jaar wel bijna allemaal groen
hebben moeten eten omdat ze niet
verder rijpten. Heeft u de spaghetti-
vrucht al geproefd. Er waren planten
met dertig en meer vruchten aan de
ranken. Een dankbaar gewas, vraagt
alleen maar een zonnige plek en een
beetje goede grond.
De vruchten zijn op alle mogelijke
manieren klaar te maken. Als groente,
als atjars, we hebben er zelfs roedjak-
gobèt van gemaakt en nu ga ik er één
verwerken in een taart. Een "klapper
taart". Als het lekker is komt het re
cept in Tong-Tong. Wat het nog aar
diger maakt de plant in de tuin te heb
ben, de jonge bladeren zijn zalig in
de bótök met een beetje gedroogde
visjes er door. En heeft u de bloemen
niet zien liggen op de markten in Ita
lië? Grote, gele kelken, de vorm van
een lelie zo een beetje. Dat zijn man
nelijke bloemen van de waloh en er
komen tientallen van aan elke plant.
De kelken worden gevuld met een
mengsel van aardappelen en vlees en
dan in frituur gebakken. Ik heb er een
vulling in gedaan van pang-sit, de
bloem dicht gevouwen en gebakken
in frituur, het werd een knappend
korstje, dunner dan papier.
Alleen mijn lomboks, ze hebben zó
hun best gedaan. Ze hebben het niet
verder gebracht dan de bloei. Maar
ze blijven dapper hopen op beter weer.
Kassian.
PLANTERSVROUW
Verzorgde reis over Java en Bali
met eigen luxe touringcar
23 dagen - f 3295,
vertrek 12 december -
thuis 3 januari
of desgewenst
vertrek 23 december -
thuis 7 januari
alleen bij voldoende
belangsplling
programma op aanvraag
STICHTING
OVERZEESE CONTACTEN
Stadhouderslaan 2 - Den Haag
telefoon 070-46 97 23
12