BIJZONDERE BOEKEN
en rond 't bos gebeurde. Anders zou
de modin zich toch niet zo onderdanig
tot hem richten. Notabene een man
die zelf als wijs en eerbiedwaardig in
de desa's werd geëerd.
Maar het duurde wel erg lang, dat
bidden. Als eindelijk de handen zak
ten, hij weer een sembah had gemaakt,
nam hij de vuurtest op om zich er
mee naar de lange "tafel" onder de
boom te begeven. Hij nam zijn plaats
in aan het hoofd.
Dit was 't moment waarop ook de koe
lies en hun zonen zich schuifelend een
plekje zochten om de toegedekte heer
lijkheden. De modin wachtte tot ieder
een gezeten was. Dan kruimelde hij
opnieuw wierook over het vuurtje dat
hij brandend had gehouden door er
telkens zachtjes op te blazen. Opnieuw
gingen de handen omhoog"Bis-
millahnu voor een langdurig ge
bed hardop. De aanzittenden vielen
hem voortdurend bij met een gonzend
...hamien... Als namens 'mbah-Retjoh
ook de zegen was uitgesproken over
het eten, konden de dekbladeren van
de toempengs verwijderd worden.
De gastheer wenste de mensen een
goede maaltijd, met mama verliet hij
de plechtigheid in het bos. Wij moch
ten nog een beetje blijven, met baboe.
De selamatan was nu wel gauw af
gelopen. De mannen bedienden zich
van een beetje rijst met toebehoren.
Dat eten in het bos was ritueel, het
feest vierden zij thuis met de "berkat"
dat zij meekregen. Gezegend voedsel,
waar ook vrouwen en dochters van
mee aten. Deze mochten bij een sela
matan niet mee aanzitten. Dat liet het
Mohammedaanse geloof niet toe.
Wij speelden onze spelletjes. Maar
ik kon niet nalaten van achter een
boom stilletjes te kijken naar de stille
figuur van 'mbah-Retjoh. Zou hij zo
roerloos blijven zitten? Of door de
prikkelende geuren vlak voor zijn neus
zo in de verleiding gebracht worden,
dat hij het mandje naar zich toe zou
trekken, en eten ging van wat de
mensen hem hadden toebedeeld. Daar
na tevreden de ogen weer sluiten, de
handen vouwen en zijn ziel weer te
rug laten keren naar onbereikbare
gebieden
Niets van dat alles.
En baboe maande: "Mari non, poelang,
soedah malem. Nanti"mommoh
dateng..." maakten de zusjes de zin
af. Gewend als zij waren aan geesten
en spoken die baboe overal bij betrok.
"Yah mommoh, yah bégal, yah tjoelih"
somde baboe alle gevaren op. Niet
alleen spoken, ook kidnappers en ro
vers. Slechterikken die tijdens de
"magrib" de streek onveilig maakten.
Ook voor de lodjie was van de sela-
maten een mand met toempeng-eten
gebracht. Mama schepte ons elk een
lekkere portie op. We smikkelden er
fijntjes van. "Maar als 'mbah-Retjoh
dat eten nou niet lust?" maakte ik me
ongerust. Hij had immers helemaal
geen aanstalten gemaakt. "Stom
merd!" hoonden de zusjes. "Een geest
eet toch niet. Hij ruikt alleen maar,
ja maatje?" "Misschien wel, misschien
niet", zei maatje die het zelf ook niet
precies wist. "Morgen mag je kijken
met baboe; als de anderen naar school
zijn."
Uitgerekend deze dag had baboe lan
ger werk met de was. Toen het schone
goed te wapperen hing aan de einde
loze lijnen op het achtererf, zij bij
kokkie in de keuken een kopje koffie
had gedronken, pakte ze me bij de
hand. "Mari." Soeratemie ging ook
mee. Met ons drieën liepen we het
pad af, naar het bos, vlak bij. En daar,
onder de waringinGeen korrel
was er over van de gele rijst. De klei
ne tampah lag onderste boven op de
grond, haastig weggeschoven. Pisang
bladeren in 't rond. Het kopje lag met
een gebroken oor op zijn kant. Ik keek
'mbafi Retjoh in het vertrouwde ge
zicht. Hij glimlachte, toch anders van
daag. Zo voldaan. Het offer had hem
beslist goed gesmaakt. Er zouden
geen ongelukken gebeuren met papa
en zijn koelies. En de zusjes wisten
er niets van.
We stapten een beetje rond in het
heldere kali'tje, lekker was dat koude
water aan de blote voeten. Opge
schrikt liet een srigoenting een door
dringende roep horen. Of iemand met
een natte vinger snel en hard wreef
over de rand van een kristallen glas...
twiéiéiét... Je oren gingen er van tui
ten. We liepen naar huis, door het
bos, waar tussen de bomen nog de
geuren hingen van verwelkende bloe
men, een vleug menjanDe apen
joelden ons na.
Dat die ook selamatan hadden ge
vierd, met de ajam-alas en de semoet-
genie, de gemene rode bosmier, kwam
niet bij me op. Want wie, mens of
dier, waagde 't zich te vergrijpen aan
iets dat bestemd was voor 'mbah-
Retjoh
H. M. MARSMAN-VAN DEVENTER
obat medicijn; goela-batoe kandij;
kabaja soort huisjasje; djoeroetoelis
schrijver; tjatjings spoelwormen; èmper
'an afdak langs 't huis; oendoer-oen-
doers mierenleeuwtjes; slendang
draagdoek; kepodangs wielewalen; ke-
djelens soort ind. spreeuw; monjets
apen; timpih koek van soja-bonen;
djatti bomen teakhout; selamatan
godsdienstige maaltijd; boros koentjie
geurig kruid; klobot schutblaadjes van
de mais; nonnie's roepnaam voor meis
jes; mommoh spook of geest; tao'gé
spruiten van een klein groen boontje;
sroendeng gerecht bij de rijst; tampah
WARE VRIENDSCHAP SLIJT NOOIT
W' «I
Mevrouw Suyderhoud brengt een bloemen-
groet aan het graf van Dr. Soemantri Har-
djoprakoso.
Gedichten van wijlen prof. Dr. Soeman
tri Hardjoprakoso in het Tijdschrift
'Tong Tong' brachten mij in kennis met
de Heer en Mevrouw F. J. Suyderhoud
die op 5 september jl. per vliegtuig
een trip van zes weken naar Indone
sia begonnen. Mijnheer is schoolka
meraadje van Soemantri in Solo ge
weest. Nu, begeleid door mijn vriendin
Mevrouw Adiwidjojo bezocht het echt
paar het graf om er, mede namens mij,
bloemen te strooien.
Zo'n schakel onderling kan alleen tot
stand komen via 'Tong Tong', dat is
er één facet van. Ik ben daar zeer
dankbaar voor.
E. VAN ZANTEN-HASSELMEIJER
PLANTEN KRUIDEN
Sterren, mensen, kruiden -
Mellie Uyldert 10,
Plantenzielen -
Mellie Uyldert 32,50
Kruiden en gezondheid -
het grote standaardwerk van
geneeskrachtige kruiden -
Maurice Mességué 37,50
Al Uw stencilwerk vlot en voor
delig verzorgd door
TONG-TONG
Prins Mauritslaan 36, Den Haag,
telefoon 070 - 54 55 00 54 55 01
wan-mand; koekoesan mandje waar
in de rijst gaar gestoomd wordt; sembah
eerbiedig gebaar met de samengelegde
handen tot het voorhoofd opgeheven;
menjan wierook; Mari non, poelang enz.
Kom, we gaan naar huis, 't is laat;
mommoh dateng komen de spoken;
lodjie 't grote huis; srigoenting moe-
ras-zwaluw; ajam-alas boskipje; 'mbah
grootvader; Retjoh afgodsbeeld.
14
