KETUT ADIK
GROOT NIEUWJAARSBAL
"Fools all! who never learned
how much better than the whole the half is
Op Bali ontmoetten we Ketut Adik, taxi chauffeur van beroep. Een jonge man
met schouderlang haar, een open, rustig gezicht en een oude Chevrolet. Mijn
vriendin met wie we reisden, had ons verteld hoe typisch Balinees hij was.
Zij en haar man hadden namelijk al eens eerder gebruik gemaakt van zijn
diensten.
Het w.as avond toen we in Denpasar
aankwamen en we hoopten dat hij en
z'n taxi op passagiers zaten te wach
ten. Helaas, hij was in geen velden of
wegen te bekennen. Dus stapten we
in een andere taxi en vroegen de
chauffeur of hij Ketut Adik kende. Wat
een vraag! Hij zou er wel voor zorgen
dat Adik wist dat we er waren.
De volgende ochtend, al vroeg, stond
hij voor de deur. Waar wilden we naar
toe? Wat wilden we zien? Wilden we
het aan hem overlaten? Dat kon. Over
prijs werd niet gesproken, door ons
niet en door hem niet. En zo werd
Ketut Adik onze gids gedurende ons
verblijf in Bali. Op het dashboard van
zijn auto prijkte een kunstig gevloch
ten mandje met verse bloemen die de
wagen vulden met hun zoete geur. Dat
was voor de goden waarmee Ketut
Adik kennelijk op zeer goede voet
stond. Het geheel gaf iets aparts aan
de toch al zo aparte Balische morgen.
Hij bracht ons overal, reed praktisch
half Bali met ons door, voorzichtig
kuilen ontwijkend op de weg, sprak
over zijn eiland, de tempels, de men
sen en hun gevoel voor kunst, met
enthousiasme en trots. Wij waren diep
onder de indruk van zijn ongelofelijk
mooie eiland.
In Mas, een plaatsje bekend om hout
snijwerk, bracht hij ons naar een huis
waar een half dozijn mannen druk
bezig waren met een paar eenvoudige
werktuigen de mooiste figuren uit een
stuk hout te snijden. Ze gebruikten er
handen èn voeten bij. Er werd hoofd
zakelijk met tweekleurig ebbenhout
gewerkt, aangevoerd uit Sulawesi. We
zaten er met bewondering naar te kij
ken. De hele dag waren we op stap
en 's avonds bracht onze gids ons naar
de Ketjak voorstelling. Toen hij z'n
dagloon kreeg schudde hij zijn hoofd.
Het was te veel, zei hij. Wij dachten
dat het niet genoeg was. Na veel aan
dringen nam hij 't geld aan- De v0'"
gende dag bracht hij drie muziek cas
settes van de Ketjak voorstelling, dat
was zijn olèh olèh en 't had hem min
stens een derde van zijn loon gekost.
Zoiets stemt je tot nadenken.
Ketut Adik was een perfecte gids,
trots op en vol liefde voor zijn eiland.
Een wereld waar hij nooit eenzaam be
hoefde te zijn want zijn leven was
nauw verbonden met dat van zijn fa
milieleden, zijn desagenoten en zijn
goden. De ver
schillende dansen
liet hij ons ook
zien, de Krisdans,
de Legong, de
Barong. De Ba-
rong, symbool van
het Goede dat
nooit helemaal in
staat is het Kwa
de te overwinnen.
Al door de eeu
wen heen. Op de
dag van ons ver
trek voerden we
een lang gesprek
met Ketut Adik.
Of hij nog naar
school ging? Niet
meer, maar hij
zorgde er voor
dat zijn broertje
naar school kon.
Hij verdiende tju-
kupan het hele jaar door en het
klimaat was precies goed, hij had zijn
auto, veel had hij niet nodig, zei hij.
Benijdenswaardig. Alweer waren we
"Het gaan naar Indonesië was voor
mij een soort "genezing". Het ge
voel van heimwee is nu veel, veel
minder. Niets ten aanzien van mijn
gevoel voor mijn geboorteland is
veranderd, maar de pijn die er was,
sinds we er vandaan gingen, is ver
dwenen. Ik heb nu vrede met dat
vertrek. Misschien, omdat we, toen
we vertrokken 25 jaar geleden, het
gewoon niet te geloven was.
Land en volk terug te zien, te weten
dat alles er nog is, geeft me een
prettig gevoel. Ik weet niet hoe ik
het moet uitleggen. Ik wens ze alle
goeds toe, méér dan dat. Weet je
wat eigenaardig is, ik hoop dat je
het begrijpt, ik kreeg het eigenaardi
ge idee dat ik blij was, geen deel
meer te zijn van een koloniaal sys
teem. Alles moet zijn tijd hebben,
een begin, èen einde. Voor Indone
sië is er een nieuw begin, daar horen
wij niet meer bij. Dat gevoel gaf dit
weerzien mij." J.L.
stil. Ketut Adik was nog niet bezeten
van hebzucht voor allerlei dingen die
het leven voor de mens van vandaag
"het leven waard" maken. Volgens
Westerse maatstaven is hij niet voor
uitstrevend. Misschien niet, maar Ke
tut Adik streeft immers naar heel iets
anders. In zijn wereld is men tevreden
als er genoeg rijst is voor iedereen en
de goden de mens gunstig gestemd
Hoe lang nog zou hij deze levens
filosofie kunnen behouden?
Op het vliegveld zorgde Ketut Adik
dat we gereserveerde piaatsen had
den in de plane, en toen wij instapten
en nog even omkeken stond hij ons na
te kijken, helemaal buiten de deur van
de wachtkamer. We wuifden naar hem,
hij wuifde terug. Het vliegtuig taxiede
de startbaan op en we vertrokken.
Daar beneden, heel klein, stond Ketut
Adik met opgeheven gezicht, een hand
z'n ogen beschermend tegen de zon.
Een eenvoudige taxi-chauffeur, maar
wat een mens.
J. LENTZE
Hesiod, works and days, Transla
tion by Richmond Lattimore, Universi
ty of Michigan press, ann Arbor, 1959,
Biz. 23.
op 7 JANUARI 1978
in gebouw AMICITIA Westeinde 15 Den Haag
Muzikale medewerking zal worden verleend door het speciaal door ons
gecontracteerde Zuid-Amerikaanse orkest "Sonora Paramarera
Verder zullen optreden de bekende band "The Evergreens" met muziek
voor jong en oud; mooie meisjes uit ons zonnige Indie Luanas met
Hawaiaanse dansen. Voorts de iieve Majorettes "Eureka uit Den Haag.
Bingo en Tombola met fantastische prijzen.
Indische keuken natuurlijk aanwezig!
Gaarne "Tot ziens en Selamat 1978!"
Toegangsprijs 11,verkrijgbaar aan de zaal op 7 januari a s. of in de
voorverkoop bij Hr. Borghouts, tel. 070 -86 67 03.
Houtsnijders aan het werk in Mas, een plaatsje bekend om zijn
houtsnijwerk.
32
